स्मार्ट फोन वापरणाऱ्यांना जागं करणारी बातमी! तुमचा लोकेशन डेटा करोडो-अब्ज रुपयांना कसा विकला जातो?

मुंबई, 4 डिसेंबर: आजच्या माहिती तंत्रज्ञानाच्या (Information Technology) युगात मोबाईल फोन (Mobile Phone) ही प्रत्येक व्यक्तीची गरज बनली आहे. मात्र, यामुळे प्रायव्हसीबद्दल चर्चा सुरू झाली आहे. फेसबुकसारख्या कंपन्या अटी आणि शर्तींच्या बहाण्याने आमची वैयक्तिक माहिती फोनमधून घेऊन इतर कंपन्यांना विकत असल्याचा आरोप अनेक लोकांनी केला आहे. पण हे फार कमी लोकांना माहीत आहे की, हे केवळ वैयक्तिक माहितीच नाही तर तुमच्या लोकेशनची (Location) माहितीही अनेक कंपन्यांसाठी उपयुक्त असते. ग्राहकांची ही माहिती अब्जावधी डॉलर्सला विकली जात आहे.

अब्जावधींची बाजारपेठ

प्रसिद्धीपासून दूर राहूनही लोकांच्या मोबाईलमधील लोकेशन हिस्ट्रीची माहिती मिळवण्यासाठी अनेक कंपन्या भरमसाठ रक्कम देण्यास तयार आहेत. 'द नेक्स्ट वेब'च्या अहवालात हे उघड झाले आहे की, केवळ स्मार्ट फोन लोकेशन माहितीचा बाजार अब्जावधी डॉलर्सचा आहे.

वाढणारा उद्योग

हा एक वाढणारा उद्योग असून अंदाजे 12 अब्ज डॉलरची बाजारपेठ आहे. ज्यात एकत्रित करणारे, संग्राहकांचे मार्केटप्लेस आणि लोकेशन इंटेलिजन्स कंपन्यांचा समावेश आहे. परिणामी तुम्ही जिथं जात आहात तिथं पैसे कमावत आहात, पण स्वतःसाठी नाही तर दुसऱ्यासाठी, असं म्हटलं तर अतिशोक्ती होणार नाही.

Microsoft का विकतंय स्वेटर? Ugly Windows Sweater बद्दल ऐकलंय का?

प्रचंड डेटा संच

विशेष म्हणजे हे सर्व बाजार आणि संबंधित व्यवहार अजिबात बेकायदेशीर नाहीत. कंपन्या लोकेशन डेटामधून पूर्णपणे कायदेशीररित्या नफा कमावत आहेत. उदाहरणार्थ, Near नावाची कंपनी स्वतःला "वास्तविक जगात लोकांचे वर्तन" या जगातील सर्वात मोठ्या डेटासेटसह कंपनी असल्याचे सांगते. याच्याकडे जगातील 44 देशांतील 1.6 अब्ज लोकांचा डेटा आहे.

अशा अनेक कंपन्या

एका अहवालानुसार, आणखी एक कंपनी X Mode चा दावा आहे की अमेरिकेतील प्रौढ लोकसंख्येच्या एक चतुर्थांश लोकसंख्येची आकडेवारी दर महिन्याला त्यांच्याकडे येते. दुसरीकडे, मोबाइल वाल्यांचा दावा आहे की त्याच्याकडे 40 हून अधिक देशांचा डेटा, 1.9 अब्ज उपकरणे, 50 अब्ज दैनिक मोबाइल सिग्नल आणि 5 वर्षांपेक्षा जास्त आकडे आहेत.

काय करतात कंपन्या?

अहवालानुसार, TNW च्या मार्कअपने 47 देशांमधील अशा कंपन्यांची माहिती गोळा केलीय. ज्या मोबाइल फोनवरून लोकेशन डेटा गोळा करतात. बाजारातील मागणीनुसणार या डेटाची विक्री आणि व्यवहार केले जातात. जगभरातील लोकांवर कसं लक्ष ठेवलं जातंय, याची माहिती यातून समोर येते. ज्यामध्ये परस्पर जोडलेल्या कंपन्यांचा समूह आहे जे अॅप डेव्हलपमेंट कोड करण्यासाठी काम करतात, युजर्सचा डेटा इतर कंपन्यांना विकण्याजोगा करण्यासाठी 19.6 अब्ज डिव्हाइसेसवरून माहिती मिळवली जात आहे. यामुळे यांच्याकडे कोट्यवधी लोकांची डेटा जमा होतो.

Facebook अनिवार्य करणार Two-Factor Authentication, कसं कराल अ‍ॅक्टिवेट

वेगवेगळ्या कंपन्यांना विकला जातो डेटा

यादीनतून लक्षात येतं की एक अब्जाहून अधिक उपकरणांसाठी डेटा असलेल्या फक्त सहा कंपन्या आहेत. तर किमान चार कंपन्या अशा आहेत, ज्यांचा दावा आहे की त्यांची संख्या उद्योगात सर्वात अचूक आहे. तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, आपण फोनवर काय करतो? याचा जास्त विचार लोकं करत नाही. याच आधारावर या कंपन्या काम करतात. मदरबोर्डच्या अहवालात असे म्हटले आहे की, केवळ मुस्लिम प्लेयर अॅपवरून डेटा गोळा करणारी कंपनी एक्स मोड अॅप्सद्वारे डेटा गोळा करते आणि आपल्या लष्करी संपर्कांना विकते.

अत्यावश्यक आणि अगदी चांगल्या अॅप्सच्या बाबतीत हेच आहे. जेव्हा फोन वापरकर्त्याला लोकेशन डेटा ऍक्सेस करण्याची, अॅप वापरण्याची परवानगी मागणारी सूचना मिळते तेव्हा त्याची सुरुवात होते. टॅक्सी, हवामान अॅप्स इत्यादी या प्रवेशाशिवाय अनेक अॅप्स कार्य करू शकत नाहीत. यापैकी बरेच अॅप ही माहिती विकतात. अनेक अॅप्समध्ये अशा सूचना नाकारल्या तर ते चालतच नाही.