चीनच्या निमित्तानं अमेरिकेचा भारताला घेरण्याचा प्रयत्न! युएसच्या सुरक्षा सल्लागाराचा इशारा, म्हणाले..

नवी दिल्ली, 1 एप्रिल : रशियाचे परराष्ट्र मंत्री सर्गेई लावरोव (Sergey Lavrov) यांच्या भारत (India)  भेटीपूर्वी अमेरिकेचे (USA) सहाय्यक राष्ट्रीय सल्लागार दिलीप सिंग (Daleep Singh) भारतात आले होते. रशिया-युक्रेन युद्धाच्या संदर्भात ही महत्त्वाची भेट मानली जात होती. या भेटीदरम्यान त्यांनी रशिया-युक्रेन युद्धाबाबत आपल्या देशाचा दृष्टिकोन ठेवला आणि भारताला 'बरेच काही समजावून सांगण्याचा'ही प्रयत्न केला. चीनसोबतच्या सीमावादाच्या प्रकरणात रशिया भारताला साथ देईल, अशी अपेक्षा भारताने करू नये.

भारताची रशियाशी जवळीक अमेरिकेला नको आहे

दिलीप सिंग म्हणाले की, भारताने रशियासोबत ऊर्जा आणि सामग्रीची आयात वेगाने वाढवावी, असे अमेरिकेला वाटत नाही. यामुळे इतर देशांना संधी मिळेल की तेही या निर्बंधांच्या विरोधात जातील आणि त्यांचा प्रभाव संपवतील. त्यासाठी रशिया आणि चीनमधील भागीदारी ज्या प्रकारे आकार घेत आहे, त्यामुळे रशिया चीनविरोधात भारताला साथ देऊ शकणार नाही, असे अमेरिकेने म्हटले आहे.

भारतासाठी योग्य कोण?

दिलीप सिंग हे रशिया, रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन, त्यांचे निकटवर्तीय आणि रशियन अर्थव्यवस्थेवरील निर्बंधांचे शिल्पकार मानले जातात. सिंग यांनी आपल्या दौऱ्यात रशियापेक्षा अमेरिका भारताचा चांगला भागीदार असेल हे भारताला पटवून देण्याचा प्रयत्न केला आहे. चीनच्या बाबतीत हे अधिक योग्य ठरेल कारण भारत-चीन सीमा वादात अमेरिका रशियापेक्षा भारताचा चांगला भागीदार असेल.

भारत चीन आणि अमेरिका

भारत आणि चीन यांच्यातील सीमावादात चीन आणि अमेरिका यांच्यातील तणावामुळे अमेरिका साहजिकच भारताचा मित्र बनतो. जागतिक स्तरावर भारताचे महत्त्व अमेरिकेलाही कळते. यामुळेच रशिया-युक्रेन युद्धाबाबत अमेरिकेने भारताविरुद्ध कधीही कठोर भूमिका घेतली नाही.

अमेरिका विरुद्ध चीन

चीनच्या विरोधात अमेरिका आणि भारतही जवळ आले आहेत. चीनविरुद्ध जाणाऱ्या यूएस क्वाड ग्रुपचा भारत प्रमुख सदस्य आहे, ज्यामध्ये जपान आणि ऑस्ट्रेलियाचाही समावेश आहे. हिंदी महासागरात चीनच्या विस्ताराला आळा घालणे हा क्वाडचा उद्देश आहे. त्याचप्रमाणे चीनसोबतच्या सीमावादात अमेरिका चीनच्या विरोधात आणि भारतासोबत दिसते.

दोन वर्षांत पहिल्यांदाच चीनमधील सर्व प्रांतात पसरला कोरोना, महत्त्वाची शहरे Lockdown

चीन आणि रशिया

त्यामुळे भारताला चीनविरुद्ध रशियाकडून सहकार्य मिळू शकेल का? यात शंका घेण्याचे कारण म्हणजे रशिया आणि चीनची जवळीक. चीनला रशियाची गरज आहे. आर्थिकदृष्ट्या रशियाचे चीनवरचे अवलंबित्व वाढत आहे, अशा स्थितीत चीनच्या विरोधात जाऊन भारताला पाठींबा देणे रशियाला कठीण आहे. रशिया किंवा सोव्हिएत युनियन ही शीतयुद्धात मोठी शक्ती होती, पण ती आता राहिली नाही.

भारत आणि रशिया

भारत आणि रशियाचे संबंध प्रदीर्घ काळापासून सखोल आहेत. शीतयुद्ध संपल्यानंतरही व्लादिमीर पुतिन यांनी संरक्षण क्षेत्रात भारताचे मोठे योगदान दिले आहे, ब्रह्मोस क्षेपणास्त्राच्या विकासात रशियाचे मोठे योगदान आहे. आणि आता भारत स्वतः हे क्षेपणास्त्र जगाला विकू शकतो. त्याच वेळी, अमेरिकेने भारताच्या संरक्षणाच्या बाबतीत, विशेषतः पाकिस्तानच्या दृष्टिकोनातून फारसे सहकार्य केले नाही. उलट तो पाकिस्तानचाच प्रचार करत आला आहे. काश्मीर प्रश्नावर मध्यस्थी करण्याचा सल्ला ते नेहमीच देत आले आहेत, तर भारताला काश्मीरबाबत रशियाकडूनही सहकार्य मिळाले आहे.

पाकिस्तानच्या पंतप्रधानपदासाठी चर्चेत असलेले शाहबाज शरीफ कोण आहेत?

अमेरिकेच्या निर्बंधांचे महत्त्व भारताला समजावून सांगावे यासाठी आपण मैत्रीच्या भावनेने भारतात आलो असल्याचे दिलीप सिंग यांनी सांगितले. अमेरिकेसोबत एकत्र येण्याचे महत्त्व भारताने समजून घ्यावे, अशी त्यांची इच्छा आहे. निर्बंधांच्या विरोधात जाणाऱ्या देशांना त्याचे परिणाम भोगावे लागू शकतात, असेही ते नाजूक स्वरात म्हणाले. सध्या अमेरिकेची कठोर वृत्ती नाही, संयुक्त राष्ट्रात भारताची तटस्थता म्हणजे भारत रशियासोबत आहे, असा घेतला जात आहे. तेल खरेदीमुळेही हा समज दृढ झाला आहे. संयुक्त राष्ट्रांमध्ये दीर्घकाळ राहिलेले शशी थरूर यांचे म्हणणे बरोबर आहे की, भारतासाठी हे कठीण आव्हान आहे.