Russia Ukraine War | रशिया युक्रेन युद्धामुळे अमेरिकेचं जगातील स्थान बदलणार का? काय आहे चीनचा प्लॅन?

मॉस्को, 13 एप्रिल : रशियन युक्रेन युद्धाने (Russia Ukraine War) संपूर्ण जग ढवळून निघाले आहे. यामुळे अनेक गोष्टी बदलणार आहे. युद्ध सुरू होऊन सात आठवडे झाले आहेत. सर्व प्रकारच्या दावे फोल ठरताना दिसत आहेत. भयंकर महायुद्धाची सुरुवात होणार, रशिया युक्रेनचा विध्वंस करणार, रशियन अर्थव्यवस्था कोलमडणार, असे अनेक दावे आणि शंका व्यक्त केल्या गेल्या. पण, अजूनतरी तसे काहीच झालं नाही. युद्ध सुरूच आहे आणि रशिया-युक्रेन संघर्षही. पण आता जागतिक व्यवस्था व्यवस्था (World Order) पूर्वीसारखी राहणार नाही हे निश्चित. या नवीन व्यवस्थेत काय होईल किंवा अमेरिका (USA) पूर्वीप्रमाणेच जगात स्वतःला सिद्ध करू शकेल का? असे अनेक प्रश्न आहेत ज्यांची उत्तरे शोधली जात आहेत. गेल्या 48 दिवसात रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांनी गेल्या दीड महिन्यात अणुयुद्धाचा धोका वाढवला आहे. 48 दिवसांपासून जग महायुद्धाच्या उंबरठ्यावर उभे आहे. युरोपात असुरक्षिततेचे वातावरण निर्माण झाले आहे. अमेरिका आणि तिच्या नेतृत्वाखालील नाटो संघटनेची विश्वासार्हता कमी होत आहे. नाटोमध्येच फूट कधी पडेल हे सांगता येणार नाही. सोव्हिएट्सच्या विघटनानंतर अमेरिकेसमोर सर्वात मोठे आव्हान आहे. जुन्या व्यवस्थेच्या विरोधात युक्रेनवरील हल्ल्यामुळे नवीन जागतिक व्यवस्थेच्या समर्थकांच्या आशा वाढल्या आहेत, ज्यामध्ये चीनचे अध्यक्ष शी जिनपिंग हे सर्वात प्रमुख आहेत. फॉरेन पॉलिसी डॉट कॉमच्या रिपोर्टनुसार, या व्यवस्थेचा पुरस्कार करणाऱ्या नेत्यांना अमेरिकन वर्चस्वाचा अंत बघायचा होता. जग आंतरराष्ट्रीय कायद्याने आणि संयुक्त राष्ट्रांसारख्या संस्थांनी ठरवलेल्या समान मूल्यांनी बांधलेले आहे ही कल्पना त्यांना नाकारायची आहे. Russia-Ukraine War : युक्रेनमध्ये रशियाचा हल्ला तीव्र; शहराच्या शहरं उद्ध्वस्त नवीन जागतिक व्यवस्थेची इच्छा एक प्रकारे, त्यांचा असा विश्वास आहे की जग यापुढे नियम आणि संस्थांनी चालवले जाणार नाही ज्यामध्ये अमेरिकेचे ऐकले जाते आणि केले जाते. या लोकांना स्पर्धात्मक आणि वाढत्या हुकूमशाही सभ्यतेने भरलेली एक नवीन जागतिक व्यवस्था हवी आहे, ज्यामध्ये प्रत्येक देशाची स्वतःची भौगोलिक राजकीय स्थिती आहे. जेव्हा पुतिन म्हणतात की रशिया हा केवळ देश नाही तर एक वेगळी सभ्यता आहे. निकाल काय आणि कधी लागणार हे निश्चित नाही पुतीन यांच्या यशाबद्दल पाश्चात्य देशांना तीव्र भीती आहे. पुतिन हे युद्ध जिंकले तर परिस्थिती कशी असेल हे सांगणेही कठीण आहे. दुसऱ्या महायुद्धानंतरचा काळ दोन ध्रुवीय जग पाहण्यासाठी परत येईल का? पण या युद्धाचे परिणाम यायला काही महिने ते अनेक वर्षे लागू शकतात, असे सर्वजण गृहीत धरत आहेत. रशियन सैन्याकडून बुचामध्ये 25 मुलींना कैदेत ठेवून बलात्कार, अनेकजणी प्रेग्नंट? रशिया किती काळ टिकेल? युद्ध सुरू होताच अमेरिकेच्या नेतृत्वाखाली जगातील अनेक देशांनी रशियावर आर्थिक निर्बंध लादले होते आणि रशिया एक आठवडा किंवा दहा दिवसही टिकू शकणार नाही असा दावा केला होता. आता निर्बंध रशियाला शरणागती पत्करण्यास किंवा हार मानण्यास भाग पाडण्यास केव्हा सक्षम होतील याबद्दल कोणीही काहीही बोलत नाही. असे असले तरी, निर्बंधांमुळे रशियाच्या अर्थव्यवस्थेला दरवर्षी 8 टक्के नुकसान होऊ शकते, असे मानले जात आहे. युरोपमधील परिस्थिती अस्पष्ट संरक्षणविषयक बाबींवर खर्च करण्यासाठी जर्मनीने आपल्या जीडीपीद्वारे लादलेले दोन टक्के बाँड तोडण्याचा निर्णय घेतला आहे. पुतिन यांनी युद्ध करून पाश्चिमात्य देश आणि नाटो यांना एकत्र केले, असे अनेक तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. पण युरोपच्या बाबतीत परिस्थिती अशांत आहे, जर्मनी आणि इतर काही देश रशियावरील आपले अवलंबित्व संपवण्याच्या प्रतीक्षेत आहेत. पण रशियातही पुतिन यांची लोकप्रियता वाढली आहे. त्यांना काही देशांचा पाठिंबा मिळाला, तर भारत आणि चीनसारख्या देशांची तटस्थताही दिसून आली. ओपेक देशही रशियाशी व्यवहार करू पाहत आहेत आणि अमेरिकेच्या दबावापुढे झुकलेले नाहीत. अर्थात, या वेळी जग दोन ध्रुवांमध्ये विभागलेले दिसते आहे जेथे अमेरिकेला रशिया वगळता प्रत्येक देश आपल्यासोबत पहायचा आहे. परंतु, अनेक देशांना अमेरिकेच्या प्रभावापासून मुक्त व्हायचे आहे, ते वेळ आल्यावर रशियाबरोबर जाऊ शकतात. ते काहीही असले तरी जागतिक व्यवस्था पूर्वीसारखी राहणार नाही, ती कशी असेल हे काळच सांगेल.

• Follow us on