म्हातारपणात एकटेपणा लोकांना का सतावतो? संशोधनातून महत्त्वाचं कारण समोर

एकटेपणा ही आयुष्यातील छोटी समस्या नाही. इंटरनेटच्या युगात जग जवळ आलं असलं तरी लोक दूरावत चालल्याचे पाहायला मिळत आहे. बिझी असल्याच्या नावाखाली नात्यातील अंतर वाढत आहे. कोविड महामारीने आपल्याला समाजात एकमेकांच्या भावनिक आधाराचे महत्त्व अधिक शिकवले आहे. पण जागतिक नेते आधीच एकाकीपणाच्या आव्हानांबद्दल चेतावणी देत ​​होते. 2018 मध्ये, एकाकीपणासाठी मंत्री नियुक्त करणारा ब्रिटन हा पहिला देश ठरला. त्यानंतर 2021 मध्ये जपानने असे मंत्रालय स्थापन केले होते. (प्रतिनिधी फोटो: पिक्साबे)

मागच्या काही संशोधनात असे दिसून आले आहे की एकाकीपणा हा भावनांपेक्षा जास्त आहे. याचा आरोग्यावर गंभीर परिणाम होऊ शकतो. स्मृतिभ्रंश, अल्झायमर रोग, हृदयविकार, पक्षाघात इ. धोके यामुळे वाढू शकतात. धुम्रपान किंवा लठ्ठपणा यासारख्या समस्येच्या समतुल्य मानला जाऊ शकतो असा दावा अनेक शास्त्रज्ञ करतात. (प्रतिनिधी फोटो: पिक्साबे)

किंग्ज कॉलेज लंडनमधील संशोधकांच्या एका टीमने केलेल्या एका नवीन अभ्यासात लोकांना एकटेपणा का जाणवतो आणि वृद्धापकाळात असे का वाटते यावर प्रकाश टाकला आहे. या अभ्यासात या प्रकरणात काय करता येईल याचाही शोध घेण्यात आला. आरोग्य सेवा आणि लोकसंख्या संशोधन विभागातील पदवीधर विद्यार्थीनी सामिया अख्तर खान यांनी सांगितले की, एकटेपणा हा अपेक्षित आणि वास्तविक सामाजिक संबंधांमधील विसंगतीचा परिणाम आहे. (प्रतिनिधी फोटो: पिक्साबे)

सामिया यांनी स्पष्ट केले, “आम्ही सध्याच्या संशोधनात एकटेपणाची समस्या शोधली, यात लोक त्यांच्या नातेसंबंधात काय अपेक्षा करतात याचा विचार केला नाही. आम्ही आशेच्या व्याख्येच्या आधारे काम करतो. परंतु, त्या अपेक्षा आयुष्यभर किंवा संस्कृतीत काय आणि कशा बदलतील हे ओळखता येत नाही. (प्रतिनिधी फोटो: पिक्साबे)

अख्तर-खान आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांच्या मते, एकाकीपणाच्या बाबतीत, वृद्ध लोकांच्या काही नातेसंबंधांच्या अपेक्षा असू शकतात ज्याकडे मोठ्या प्रमाणात दुर्लक्ष केले गेले असते. जसे की त्यांना आदर हवा असेल किंवा लोकांनी त्यांचे ऐकावे किंवा त्यांच्या अनुभवांमध्ये रस घ्यावा, त्यांच्या चुकांमधून शिकावे आणि त्यांनी जे शून्यातून निर्माण केलं त्याचं कौतुक करावे अशी अपेक्षा असते. (प्रतिनिधी फोटो: पिक्साबे)

याशिवाय वृद्धांना एकटेपणा वाटत असेल तर त्यांना इतरांसाठी किंवा त्यांच्या समाजासाठी काही करायचे असेल. पुढील शिक्षण, मार्गदर्शन इत्यादीद्वारे त्यांच्या परंपरा किंवा कौशल्ये पुढच्या पिढीपर्यंत किंवा इतरांपर्यंत पोहोचवण्याची इच्छा असते. म्हणजेच अपेक्षांच्या पूर्ततेमुळे आयुष्याच्या उत्तरार्धात एकटेपणाला दीर्घकाळ सामोरे जाण्यास मदत होते. (प्रतिनिधी फोटो: पिक्साबे)

दुर्दैवाने, एकाकीपणा मोजण्यासाठी हे घटक नियमित स्केलमध्ये समाविष्ट केलेले नाहीत. (प्रतिनिधी फोटो: पिक्साबे)