नवी क्रांती! भविष्यात कपड्यांच्या मदतीनं साधता येणार संवाद

मुंबई, 21 ऑक्टोबर :   समजा, एक साधं अंगात घालायचं जॅकेट, कर्णबधिर व्यक्तीला पब्लिक ट्रान्सपोर्टमधून प्रवास करताना मार्गदर्शन करू शकलं तर? किंवा मग त्या जॅकेटनी आपल्या व्हायटल साइन्सवर लक्ष ठेवलं आणि स्मार्टफोनसारखं काम केलं तर? ही कल्पना कदाचित अवास्तव वाटू शकते. पण, ती सत्यात उतरली आहे. रिसर्चरच्या एका टीमनं मानवी श्रवण प्रणालीवर (ह्युमन ऑडिटरी सिस्टिम) आधारित एक अ‍ॅकॉस्टिक फॅब्रिक विकसित केलं आहे. हे फॅब्रिक मायक्रोफोनसारखं कार्य करू शकतं.

'क्लायमेट चेंज' ही एक मोठी समस्या निर्माण झालेली आहे. त्यामुळे फॅशन इंडस्ट्री आता अधिक टिकाऊ आणि पर्यावरणपूरक फॅब्रिक म्हणजे कापड तयार करण्याचा प्रयत्न करत आहे. ही गोष्ट एव्हाना सर्वांना माहिती आहे. पण, आता याच फॅब्रिकना आर्टिफिशिअल इंटिलिजन्सची क्षमताही जोडता येणार आहे. मॅसेच्युसेट्स इन्स्टिट्युट ऑफ टेक्नॉलॉजी (MIT) या संस्थेतील इंजिनीअर्सनी रोड आयलँड स्कूल ऑफ डिझाईनच्या (RISD) सहकार्याने, अ‍ॅकॉस्टिक फॅब्रिकची निर्मिती केली आहे. ज्याच्या सहाय्यानं हे फॅब्रिक परिधान करणार्‍यांशी संवाद साधता येऊ शकतो. आजकाल बहुतेक फॅब्रिक्स साउंड डॅम्पनर समजले जातात. ही बाब लक्षात घेता अ‍ॅकॉस्टिक फॅब्रिकची निर्मिती हे एक मोठं यश मानलं जात आहे. या शोधामुळे जगभरातील लाखो लोकांच्या दैनंदिन जीवनात सुधारणा होऊ शकते.

कसं काम करणार जॅकेट?

शास्त्रज्ञांच्या टीमने विकसित केलेल्या फॅब्रिकमध्ये मायक्रोफोनप्रमाणे कार्य करण्याची क्षमता आहे. या फॅब्रिकचा वापर करून तयार केलेलं जॅकेट आवाजाचं अगोदर यांत्रिक कंपनांमध्ये आणि नंतर इलेक्ट्रिक सिग्नलमध्ये रुपांतर करतं. आपले कानही अशाच पद्धतीने काम करतात. एक साधं जॅकेट कार इंजिन सारखं दैनंदिन आवाज ओळखून ऐकू न येणाऱ्या व्यक्तीला संभाव्य धोक्याची सूचना देऊ शकतं, हे कदाचित अविश्वसनीय वाटेल. पण, हे शक्य झालं आहे. 'नेचर' या जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या रिसर्च पेपरमधील माहितीनुसार या स्मार्ट फॅब्रिकमध्ये इतरही अनेक वैशिष्ट्यं आहेत.

ही गोष्ट साध्य करण्यासाठी, इंजिनीअर्सनी निरीक्षणांपासून सुरुवात केली. ऑडिबल साउंडला कंपनांच्या माध्यमातून फॅब्रिक्स प्रतिसाद देतात. पण, ही कंपनं सहसा ओळखता येत नाहीत, ही बाब निरीक्षणातून समोर आली. त्यामुळे आता या फॅब्रिकला फक्त ग्रहणक्षम बनवणं हा उद्देश होता. 'फ्लेक्सिबल फायबर'च्या विकासामुळे हे उद्दिष्ट साध्य झालं. जसं समुद्राच्या पाण्यावर सीवीडची हालचाल होते त्याप्रमाणे हे फॅब्रिक विणल्यानंतर वाकतं.

तुम्ही फेकलेल्या कचऱ्यापासून तयार झाली आहे 'ही' सुंदर कार! डोळ्यांना बसणार नाही विश्वास

कपड्यांद्वारे संवाद

हे फॅब्रिक भविष्यातील श्रवणयंत्र बनू शकतं. त्याचा वापर करून कर्णबधिर व्यक्तींना आवाज ओळखता येतील. याशिवाय, ज्या व्यक्तीने या फॅब्रिकपासून तयार केलेले कपडे परिधान केले आहेत तिच्या व्हायटल साईन्सवर लक्ष ठेवण्यास ते सक्षम असेल. शर्टच्या आतील भागात छातीवर हे फॅब्रिक वापरल्यानंतर संशोधकांना असं आढळलं की, ते हृदयाचे ठोके अचूकपणे ओळखू शकतं. म्हणजेच या कपड्यामुळे हृदयातील संभाव्य समस्या ओळखता येऊ शकेल.

Video : वृक्ष संवर्धनाची नवी क्रांती, घरबसल्या मिळेल लावलेल्या झाडांची माहिती