जगाला आपल्या इशाऱ्यावर नाचवणारा अमेरिका गन लॉबीसमोर हतबल का?

न्यूयॉर्क, 28 मे : सार्वजनिक ठिकाणी अज्ञात व्यक्तीकडून अचानक गोळीबार केल्याची घटना अमेरिकेत नवीन नाही. नुकताच हा प्रकार एका प्राथमिक शाळेत घडला. अशा घटनांचे गुन्हेगार हे दहशतवादी नाहीत किंवा ते कोणत्याही विशिष्ट सामूहिक कारणासाठी लढत नाहीत. जगाचे लक्ष वेधून घेणारी ताजी घटना टेक्सासच्या एका प्राथमिक शाळेत (Texas Primary School) घडली आहे. या घटनेत एका बंदूकधाऱ्याने गोळीबार केला ज्यात दोन शिक्षक आणि 19 विद्यार्थी ठार झाले. या घटनेने पुन्हा एकदा अमेरिकेच्या मजबूत गन लॉबीकडे (Gun Lobby) लोकांचे लक्ष वेधले आहे. बंदूक घेणे सोपे या घटनेमुळे अमेरिकेत बंदूक मिळणे इतर दैनंदिन वस्तू खरेदी करण्याइतके सोपे का आहे, असा प्रश्न पुन्हा एकदा उपस्थित झाला आहे. त्याचबरोबर या प्रकरणावरून राजकारणही सुरू झाले आहे. डेमोक्रॅट अधिकार्‍यांनी रिपब्लिकन खासदारांवर राष्ट्रीय बंदुक सुधारणांच्या प्रयत्नांना रोखून प्रभावशाली बंदूक लॉबीला पाठिंबा देण्याचा आरोप केला आहे. बायडेन आणि ओबामाही असहाय अमेरिकेचे अध्यक्ष ज्यो बायडेन देखील म्हणाले होते, की “बंदूक लॉबीच्या विरोधात आपण कधी उभे राहणार?” अशीच एक घटना 2012 मध्ये न्यूटाऊन, कनेक्टिकट येथील सँडी हूक प्राथमिक शाळेत घडली होती, ज्यामध्ये 20 मुलांसह सहा प्रौढांचा मृत्यू झाला होता. तेव्हा तत्कालीन अध्यक्ष बोराक ओबामा म्हणाले होते की, “अमेरिकेला भीतीने नव्हे, तर गन लॉबीने लकवा मारला आहे आणि कोणत्याही राजकीय पक्षाने असे अपघात रोखण्यासाठी त्यावर कोणतीही कारवाई करण्याची इच्छा व्यक्त केलेली नाही.” ही बंदूक लॉबी काय आहे? अशी अनेक विधाने आज बंदूक लॉबीच्या विरोधात येत आहेत. अमेरिकेतील गन लॉबी हा शस्त्रांवरील राज्य आणि देशाच्या धोरणांवर प्रभाव टाकणाऱ्या सर्व प्रयत्नांसाठी एक व्यापक शब्द म्हणून वापरला जातो. यामध्ये बंदूक नियंत्रण उपायांना विरोध करणार्‍या उमेदवारांचे समर्थन करणे सर्वात प्रमुख मानले जाते. ‘या’ तीन कारणांमुळे जगातील झाडं लढतायेत अस्तित्वाची लढाई खोलवर मूळ रोवलेली गन लॉबिंगमध्ये निवडून आलेल्या अधिकार्‍यांचा स्वतंत्र पाठिंबा, लोकमतावर प्रभाव टाकण्यासाठी मोहिमा, इत्यादींचाही समावेश होतो. अशा लॉबिंगचा अमेरिकन निवडणुकीच्या आर्थिक कायद्यावर परिणाम होत असल्याचे दिसून आले आहे. अगदी अँटी-गन कंट्रोल लॉबिंग ग्रुप, ज्याचा राष्ट्रीय रायफल असोसिएशन प्रमुख आहे, त्याचे अब्ज डॉलर्सच्या यूएस शस्त्र उद्योगाशी जवळचे संबंध आहेत. काही गट गन लॉबीच्या विरोधात एनआरए आणि यासारखे इतर गट अनेकदा स्वतःला नागरी हक्क रक्षक म्हणून प्रक्षेपित करतात आणि लोकांना शस्त्र बाळगण्याचा अधिकार देणार्‍या यूएस राज्यघटनेतील दुसऱ्या दुरुस्तीचा संदर्भ देतात. दुसरीकडे, Gifford ऑर्गनायझेशन सारख्या बंदूक नियंत्रण गटांनी NRA लॉबीस्टवर फक्त बंदुकांच्या विक्रीच्या ध्येयावर लक्ष केंद्रित केल्याचा आरोप केला आहे. असे आरोप प्रदीर्घ काळापासून गन लॉबीकडून होत आहेत. NRA कार्यक्रमात ट्रम्प बोलणार बंदुक नियंत्रणाच्या समर्थकांनी यूएस रिपब्लिकन-वर्चस्व असलेल्या राज्य विधानमंडळातील लॉबीस्टवर शस्त्रास्त्र निर्बंध सैल करण्यात मदत केल्याचा आरोप केला आहे. या आठवड्यात, टेक्सासचे गव्हर्नर ग्रेग अॅबॉट, माजी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्यासह, टेक्सासमधील एनआरएच्या इन्स्टिट्यूट फॉर लेजिस्लेटिव्ह अॅक्शनने आयोजित केलेल्या कार्यक्रमाला उपस्थित राहणार आहेत. NRA ची राजकारण्यांसाठी स्वतःची ग्रेडिंग प्रणाली आहे यावरून अमेरिकेतील गन लॉबीचा प्रभाव समजू शकतो. आणि तो त्याच्या आवडीनुसार प्रचार मोहिमांना पाठिंबा देतो. OpenSecrets नावाच्या NGO नुसार, NRA ने 2010-20 पासून “लॉबिंग” वर 155 कोटी डॉलर खर्च केले. यातील बहुतांश देयके राजकारण्यांशी संबंधित आहेत. पण लोकांना आता सर्वोच्च न्यायालयाकडून आशा आहेत.

• Follow us on