शहरांमधील वायू प्रदूषण रोखण्यासाठी रामबाण उपाय! काय आहे रिमोट सेन्सिंग तंत्रज्ञान?

मुंबई, 6 फेब्रुवारी : शहरांमध्ये (Cites) वायू प्रदूषण (Air Pollutio) ही गंभीर समस्या बनत चालली आहे. यामध्ये सर्वात मोठा वाटा आहे जीवाश्म इंधन वापरणाऱ्या वाहनांचा आहे. आजही जगातील अनेक शहरांमध्ये जीवाश्म इंधनाचा वापर केला जातो. हरितगृह वायूंच्या उत्सर्जनामुळे शहरी प्रदूषण भयंकर स्वरूप धारण करत आहे. नवीन अभ्यासात असे म्हटले आहे की रस्त्याच्या कडेला बसवलेले सेन्सर वाहनांचे उत्सर्जन कॅप्चर करण्यासाठी खूप उपयुक्त ठरू शकतात. यानुसार रिमोट सेन्सिंग (Remote Sensing Technique) तंत्राने शहरांतील हवेची गुणवत्ता सुधारू शकते. वाहनांचा सहभाग वाहनांची पुरेशी देखभाल होत आहे की नाही हे तपासण्यासाठी जगातील अनेक शहरांमध्ये रस्त्यांच्या कडेला खास रिमोट सेन्सिंग सेन्सर बसवले जात आहेत. अशी पावले महत्त्वाची मानली जातात कारण शहरांमधील वाहनांचे उत्सर्जन सर्वत्र वायू प्रदूषणात मोठे सहभागी आहे आणि हवामानासह लाखो लोकांच्या आरोग्याशी खेळत आहे. प्राणघातक उत्सर्जन वायू प्रदूषण रोखणे हे शाश्वत विकासासाठी संयुक्त राष्ट्रांच्या मुख्य उद्दिष्टांपैकी एक आहे. या अभ्यासाचे सह-लेखक आणि युनिव्हर्सिटी ऑफ टेक्नॉलॉजी सिडनीचे प्रोफेसर जॉन झाऊ सांगतात की, कारच्या इंजिनमधून निघणाऱ्या धुरात कार्बन मोनोऑक्साइड, नायट्रोजन डायऑक्साइड, विषारी वायू आणि पार्टिक्युलेट मॅटर असतात. त्यांच्यामुळे फुफ्फुसाचा कर्करोग, दमा असे अनेक आजार होतात. हे उपकरण काय करते? झोऊ म्हणतात की रिमोट सेन्सिंग उपकरणे वाहनातून बाहेर पडणाऱ्या धुरातील रसायनांचे प्रमाण मोजण्यासाठी विशेष सेन्सर आणि लाइट बीम वापरतात. कॅमेरा लायसन्स प्लेट नंबर रेकॉर्ड करतो. यासह वाहनाची तात्काळ ओळख करून दिली जाते जेणेकरून ते तपासणे आणि दुरुस्त करणे शक्य आहे. कॅन्सर म्हणजे काय? त्याला कसं रोखायचं, माहित नसलेल्या गोष्टी जाणून घ्या ही साधने अतिशय उपयुक्त ठरतात नवीन गाड्यांना नवीन उत्सर्जन मानकांचे पालन करावे लागेल. मात्र, वापरलेल्या जुन्या कार, नवीन मानकांमध्ये रूपांतरित न झालेल्या गाड्या, योग्य देखभालीअभावी वाहने खराब होऊ शकतात. परिणामी उच्च उत्सर्जन पातळीत लक्षणीय योगदान देतात, ज्यामुळे वायू प्रदूषणाची पातळी वाढते. हाँगकाँग कार्यक्रम हाँगकाँग (Hong Kong) पर्यावरण संरक्षण विभाग आणि Hong Kong Vocational Training Council यांच्या भागीदारीत UTS मधील संशोधकांनी, हाँगकाँगच्या रिमोट सेन्सिंग प्रोग्राम अंमलबजावणी कार्यक्रमाच्या परिणामकारकता आणि अचूकतेचे मूल्यांकन केले. त्यांनी सप्टेंबर 2014 ते डिसेंबर 2018 या कालावधीतील या कार्यक्रमाच्या डेटाचे विश्लेषण केले. किती वाहने मिळाली? कार्यक्रमात रिमोट सेन्सिंगद्वारे 16365 उच्च उत्सर्जन एलपीजी आणि पेट्रोल वाहने ओळखण्यात आली असून त्यांना उत्सर्जन चाचणी सूचना देण्यात आल्या आहेत. यापैकी 93.3 टक्के जास्त उत्सर्जन करणारी वाहने यशस्वीरीत्या दुरुस्त करण्यात आली आहे. त्यानंतर त्यांनी उत्सर्जन चाचणी उत्तीर्ण केली. सायन्स अॅडव्हान्सेस या जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या अभ्यासात असे आढळून आले आहे की हाँगकाँगचा रिमोट सेन्सिंग अंमलबजावणी कार्यक्रम वातावरणातील हानिकारक रसायने कमी करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावत आहे. या अभ्यासाचे परिणाम धोरण निर्मात्यांना असे कार्यक्रम राबविण्यासाठी उपयुक्त ठरू शकतात.