डॉ. स्ट्रेंज चित्रपटात दाखवलेलं मल्टीव्हर्स वास्तवात आहे की फक्त सायन्स फॅन्टसी?

मुंबई, 17 मे : विज्ञान कल्पनारम्य चित्रपटांमध्ये, आपण एकतर काल्पनिक पात्रे पाहतो किंवा असे लोक ज्यांनी विशेष शक्ती प्राप्त केल्या आहेत, ज्या सामान्य जीवनात शक्य नाहीत. पण अशा चित्रपटांमध्ये विश्वासार्हता निर्माण करण्यासाठी काही वेळा कथेत विज्ञानाच्या संकल्पनांचाही (Concepts of Science) वापर केला जातो. मार्वल चित्रपटांच्या मालिकेतील नायक डॉ. स्ट्रेंज (Dr Strange) हे देखील असेच एक पात्र आहे, ज्यात त्याच्याकडे काळात प्रवास करण्याची ताकद आहे. या मालिकेच्या ताज्या चित्रपटातही मल्टीव्हर्स ही (Concept of Multiverse) संकल्पना वापरली गेली आहे, ज्याला शीर्षकात स्थान देण्यात आले आहे. हे मल्टीव्हर्स काय आहे आणि विज्ञानानुसार त्याच्या अस्तित्वात किती सत्यता आहे हे जाणून घेऊया. मल्टीव्हर्स हे नवीन नाव नाही डॉ. स्ट्रेंजच्या या मालिकेतील नवीन चित्रपटाचे नाव डॉ. स्ट्रेंज मल्टीव्हर्स ऑफ मॅडनेस आहे, जो नुकताच चित्रपटगृहांमध्ये प्रदर्शित झाला आहे. या नावाने आधीच उत्सुकता वाढवली आहे. स्पेस सायन्समध्ये रुची असलेल्या लोकांना या मल्टीवर्सच्या नावाची माहिती नाही. मल्टीव्हर्स ही एक वैज्ञानिक संकल्पना आहे. मात्र, आपले शास्त्रज्ञ तिच्या अस्तित्वाची खात्री करण्याच्या स्थितीत नाहीत किंवा त्यावर एकमतही नाहीत. विश्वाची सुरुवात मल्टीव्हर्स समजून घेण्यासाठी प्रथम आपल्याला विश्व समजून घ्यावे लागेल. आपण समजू शकणार्‍या सर्व गोष्टी अंतराळात अस्तित्त्वात आहेत, त्या विश्वाचा एक भाग आहेत ज्याला एक मानले जाते. यामध्ये सर्वत्र समान नियम लागू होतात, ज्यांना सार्वत्रिक नियम म्हणतात. आपले विश्व किती मोठे आहे हे आपल्याला माहीत नाही. असे देखील होऊ शकते की ज्ञात विश्वापासून कोट्यवधी प्रकाशवर्षे दूर, वास्तविक विश्व पसरलेले आहे ज्यामध्ये वायू, तारे, ग्रह आणि सर्व काही आहे. काळ प्रवास क्षमता? अशीही शक्यता आहे की पृथ्वीसारखे ग्रह आपल्या आवाक्याबाहेर आहेत आणि आपल्या ग्रहासारखे जीवन तिथं असू शकते. या चित्रपटात, या पृथ्वींमधील काळ प्रवासाची क्षमता दर्शविली आहे, ज्यासाठी डॉ. स्ट्रेंज जादूचा वापर करताना दिसतात. प्रसिद्ध शास्त्रज्ञ अल्बर्ट आइनस्टाइन म्हणतात की आपण प्रकाशापेक्षा जास्त वेगाने प्रवास करू शकत नाही. परंतु, अनेक वैज्ञानिक संकल्पनांनी याची शक्यता देखील निर्माण केली आहे. Gene mutation ने हॉलीवूड चित्रपटांसारखा मानव अधिक बुद्धीवान होणार! काय आहे रहस्य? काही नियम मर्यादा संशोधनात शास्त्रज्ञांनी विश्वात कुठेही पोहोचण्याच्या साधनाला वॉर्महोल असे नाव दिले आहे. एक वॉर्महोल एक शक्यता आहे. तर आपल्या विश्वातील जीवन हे घटकांच्या विशेष संयोगाने निर्माण केले जाऊ शकते, जे विश्वात सर्वत्र एक शक्यता आहे. परंतु, हे सर्व ब्रह्मांडातील सार्वत्रिक नियमांनी बांधले गेले आहे, जे गुरुत्वाकर्षणाच्या समान नियमांनी बांधले गेले आहे, अणूमध्ये इलेक्ट्रॉन, प्रोटॉन, न्यूट्रॉन इत्यादी एकमेकांना बांधलेले परमाणु बल आहे. मल्टीवर्सची वैज्ञानिक संकल्पना अशा प्रकारे पाहिले तर आपले विश्व हे फक्त एक पर्याय आहे. परंतु, असे देखील होऊ शकते की दुसरे विश्व आहे आणि त्याचे काही वेगळे सार्वत्रिक नियम आहेत जसे की इलेक्ट्रॉन हा न्यूट्रॉन प्रोटॉन इतका जड आहे. आणि यासारखे वेगवेगळे नियम असलेले अनेक विश्व असू शकतात. ही मल्टीवर्सची वैज्ञानिक संकल्पना आहे. चित्रपटातही मल्टीवर्स मार्वलचे मल्टीव्हर्स काही वेगळ्या पद्धतीने दाखवले आहे. यामध्ये अणूंचे वेगवेगळे संयोग आहेत आणि आपल्या विश्वाच्या काही शक्ती देखील आहेत. साहजिकच अडीच तासांच्या चित्रपटात कथेला प्रभावी आणि सशक्त करण्यासाठी जादूचाही वापर करण्यात आला आहे, पण तरीही असे छोटे बदल मल्टीवर्ससाठी पुरेसे असतील, हा एक वेगळा वैज्ञानिक वाद होऊ शकतो. सगळीकडे व्हायरल होणाऱ्या Black Hole च्या फोटोमागचं सत्य माहितीय का? खरं तर, विश्वाच्या उत्पत्तीशी संबंधित अनेक अनुत्तरीत प्रश्न मिल्टीवर्सच्या शक्यतांना पर्याय देतात. विश्वाच्या उत्पत्तीचा सर्वात लोकप्रिय विश्वास म्हणजे बिग बँग सिद्धांत जो स्वतः सिद्ध झालेला नाही किंवा जो अद्याप सिद्ध करणे शक्य नाही. त्याच वेळी, विश्वाचा इतका विस्तार का होत आहे आणि तो अशा प्रकारे का पसरत आहे, असे अनेक प्रश्न कायम आहेत. या विषयावर कॉस्मिक इन्फ्लेशनची संकल्पना देखील आहे, ज्यामुळे मल्टीव्हर्स तयार होण्याची शक्यता निर्माण होते. आता शास्त्रज्ञ असे म्हणू शकतील की मल्टीव्हर्स अजूनही शोधण्याच्या प्रक्रियेत आहे.

• Follow us on