जगातील सर्वाधिक चलन छापणारा देश! जिथं अनेक देशांच्या नोटा बनतात

नवी दिल्ली, 5 मार्च : जगातील अनेक देश त्यांचे चलन इतर देशांत छापतात. चलन छापणाऱ्या देशांमध्ये चीनचे नावही समाविष्ट आहे. यावेळी चीन अनेक देशांचे चलन पूर्ण ताकदीने छापत आहे. ज्या देशांनी आपले चलन चीनमधून छापले त्यांची यादी खूप मोठी आहे. यामध्ये पोलंड, नेपाळ, श्रीलंका, बांगलादेशसह अनेक देशांचा समावेश आहे. चीन अनेक देशांचे चलन छापून जागतिक अर्थव्यवस्थेवर आपला प्रभाव वाढवण्याचा प्रयत्न करत आहे. एकीकडे यातून तो भरघोस कमाई करत आहे. दुसरीकडे, स्वतःची अर्थव्यवस्था मजबूत होत आहे. त्याचबरोबर जागतिक अर्थव्यवस्थेवरही त्याचा प्रभाव वाढत आहे.

चायना बँकनोट प्रिंटिंग अँड मिंटिंग कॉर्पोरेशनच्या मते, या वर्षी सरकारने ठरवलेल्या विलक्षण मोठ्या चलनाच्या छपाईच्या ऑर्डरची पूर्तता करण्यासाठी संपूर्ण चीनमध्ये मनी-प्रिंटिंग प्लांट जवळपास पूर्ण क्षमतेने कार्यरत आहेत. काम इतके आहे की कोणताही प्लांट त्याच्या क्षमतेपेक्षा कमी प्रिंट करत नाही. चलन छपाईच्या या क्रमात, चीनच्या चलन युआनचा फक्त एक छोटासा भाग आहे. चीनला बहुतांश ऑर्डर्स चीनच्या बेल्ट अँड रोड इनिशिएटिव्हमध्ये सहभागी देशांकडून येत आहेत.

अलीकडेपर्यंत चीनने परकीय चलन अजिबात छापले नव्हते. परंतु, 2013 मध्ये बीजिंगने बेल्ट अँड रोड उपक्रम सुरू केला. गुंतवणूक आणि पायाभूत सुविधा प्रकल्पांद्वारे युरोप, आफ्रिका आणि आशियातील सुमारे 60 देशांमध्ये आर्थिक विकासाला प्रोत्साहन देण्याची ही योजना आहे. योजना सुरू झाल्यानंतर दोन वर्षांनी चीनने नेपाळसाठी पैसे छापण्यास सुरुवात केली. आज, चीनच्या मनी प्रिंटिंग उद्योगाच्या परदेशी ग्राहकांमध्ये थायलंड, बांगलादेश, श्रीलंका, मलेशिया, ब्राझील आणि पोलंड तसेच अनेक देशांचा समावेश आहे.

चीन आपले चलन युआन कमी का छापत आहे?

चीन सरकारच्या मालकीच्या चायना बँकनोट प्रिंटिंग अँड मिंटिंग कॉर्पोरेशनचे मुख्यालय बीजिंगच्या शिचेंग जिल्ह्यात आहे. कंपनी 18,000 कर्मचारी आणि कागदी नोटा आणि नाणी छापण्यासाठी 10 प्‍लांट्ससह जगातील सर्वात मोठी चलन मुद्रण कंपनी म्हणून प्रसिद्ध आहे. अमेरिकेची ब्युरो ऑफ एग्रेव्हिंग आणि प्रिंटिंग कंपनी चीनच्या या कंपनीच्या बरोबरीने येते. यूएस कंपनी 2,000 पेक्षा कमी लोकांना रोजगार देते. युआनची कमी छपाई हे सूचित करते की चीनमध्ये चलनाची मागणी कमी झाली आहे. आता लोक चलनी नोटा किंवा नाण्यांऐवजी त्यांचे फोन वापरू लागले आहेत.

वाचा - राहुल गांधींनी मोदी सरकारच्या दोन योजनांचं केंब्रिज युनिव्हर्सिटीत केलं कौतुक

मनी प्रिंटिंगमुळे चीनची ताकद कशी वाढेल?

बीजिंग इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजीचे अर्थशास्त्राचे प्राध्यापक हू जिंगडू यांनी साउथ चायना मॉर्निंग पोस्टला सांगितले की, एखाद्या देशाला स्वतःच्या बँक नोटा छापण्याची परवानगी मिळण्यासाठी चीन सरकारवर खूप विश्वास असणे आवश्यक आहे. ते म्हणाले की, जागतिक आर्थिक परिस्थिती काही मोठ्या बदलांमधून जात आहे. चीन जसजसा मोठा आणि सामर्थ्यवान होत जाईल तसतसे हे काम किती शक्तिशाली सिद्ध होईल?

हे काम किती शक्तिशाली शस्त्र सिद्ध करेल?

इतर देशांच्या चलनावर कोणत्याही एका देशाची पकड हे त्यासाठी शक्तिशाली शस्त्र ठरू शकते. सात वर्षांपूर्वी लिबियाचा शासक मुअम्मर गद्दाफीच्या पतनादरम्यान, ब्रिटीश सरकारने देशाच्या मनी प्रिंटर कंपनी दे ला रुने हुकूमशहासाठी छापलेले $1.5 अब्ज लिबियन दिनार जप्त केले. त्यामुळे लिबियात चलनाचा तुटवडा वाढला आणि गद्दाफी राजवटीवर दबाव आला. बीजिंगला चिंता आहे की त्याचे शत्रू आपली अर्थव्यवस्था विस्कळीत करण्यासाठी बनावट नोटांचा वापर करू शकतात. चीन आपल्या अणुबॉम्ब कार्यक्रमाइतकेच पैसे छापण्याची क्षमता महत्त्वाची मानतो.