)
मुंबई, 23 नोव्हेंबर : देशात दोन राज्यातील सीमावाद हा विषय नवीन नाही. एकीकडे महाराष्ट्र आणि कर्नाटक सीमाप्रश्नावरून कर्नाटक सरकारने नवी कुरापत काढली आहे. सांगलीतल्या जत तालुक्यावर दावा सांगण्याचा कर्नाटक सरकार गांभीर्यानं विचार करतंय, असं कर्नाटकचे मुख्यमंत्री बसवराज बोम्मई यांनी विधान केलं आहे. त्यांच्या या विधानामुळे राज्यात खळबळ उडाली आहे. तर दुसरीकडे आसाम आणि मेघालयच्या सीमेवर झालेल्या रक्तरंजित चकमकीत 6 जणांचा मृत्यू झाला. मंगळवारी सकाळी हा गोळीबार झाला. मृतांमध्ये आसामच्या वनरक्षकाचाही समावेश आहे. सीमेला लागून असलेल्या जंगलातून काही लोक ट्रकमधून लाकडाची तस्करी करत होते. आसाम पोलीस आणि वनविभागाने त्यांना पश्चिम जैंतिया हिल्समधील मुक्रोह येथे थांबवले तेव्हा गोळीबार सुरू झाला. मृतांपैकी 5 मेघालयातील असल्याने ही बातमी पसरताच मेघालयातील 7 जिल्ह्यांमध्ये हिंसाचार पसरला. हे प्रकरण दोन्ही राज्यांच्या सीमा विवादाशीही संबंधित आहे. त्यामुळे अशा घटनांमुळे दोन राज्यांमध्ये अनेकदा तणाव निर्माण होतो आणि हिंसाचाराच्या घटनाही घडतात. आसामचा शेजारील राज्यांशी असलेला सीमावाद 150 वर्षांहून अधिक जुना आहे. याबाबत शेजारील राज्यांशी अनेकदा वाद झाले आहेत. यापूर्वी गतवर्षी 26 जुलै रोजी आसाम आणि मिझोराममध्ये रक्तरंजित सीमावादाचा संघर्ष झाला होता. त्यानंतर मिझोरम पोलीस आणि आसाम पोलीस एकमेकांशी भिडले होते. आसाम-मेघालय सीमावाद 50 वर्षे जुना आसाम आणि मेघालय यांच्यातील 884.9 किमी लांबीच्या आंतरराज्यीय सीमेतील 12 भागांचा बराच काळ वाद सुरू आहे. ईशान्येकडील दोन्ही राज्यांनी या वर्षी यातील सहा भागातील वाद संपवून सामंजस्य करारावर स्वाक्षरी केली होती. उर्वरित सहा भागातील वाद मिटवण्यासाठी दोघांनीही बोलणी सुरू केली. वाचा - महाराष्ट्र-कर्नाटक सीमावाद हा पंडित नेहरूंमुळेच, मुनगंटीवारांचा दावा आसाममधून मेघालय वेगळं झाल्यानंतर 1972 मध्ये स्थापना झाली. त्यांनी आसाम पुनर्रचना कायदा 1971 ला आव्हान दिले. करार होऊनही सीमेवरील वाद थांबलेला नाही. ही घटना त्याच्याशी संबंधित आहे. ज्यामध्ये दोन्ही राज्ये हा त्यांचा प्रदेश असल्याचा दावा करत आहेत. आसामची सीमा 6 राज्यांना लागून आसामची सीमा 6 राज्यांना लागून असून त्या सर्वांशी सीमा विवाद आहेत. एकेकाळी आसाम हे ईशान्येतील सर्वात मोठे राज्य होते यात शंका नाही. त्याची पुनर्रचनाही झाली. काही करारही झाले. मात्र, त्यानंतरही वाद थांबलेले नाहीत. या 6 शेजारील राज्यांमध्ये त्रिपुरा, मेघालय, मिझोराम, अरुणाचल प्रदेश, मणिपूर आणि नागालँड यांचा समावेश आहे. आसाम-मिझोराम वाद आसाम-मिझोराम वाद 1875 च्या अधिसूचनेमुळे उद्भवला ज्याने लुशाई टेकड्या कचार मैदानापासून वेगळे केल्या. मिझोरामची 164.6 किमी सीमा आसामच्या शेजारील राज्याशी आहे. मिझोराम पूर्वी 1972 पर्यंत आसामचा भाग होता. हा आसामचा लुशाई हिल्स नावाचा जिल्हा होता ज्याचे मुख्यालय आयझॉल होते. आसाम आणि मिझोराम या दोन्ही राज्यांचा एखाच भागावर दावा मिझोराम हा लुशाई हिल्सच्या नावाने आसामचा एक भाग असला तरी त्याची मिझो लोकसंख्या आणि लुशाई हिल्सचे क्षेत्रफळ मात्र निश्चित होते. हे क्षेत्र 1875 मध्ये ब्रिटिश राजवटीत चिन्हांकित करण्यात आले होते. मिझोराम राज्य सरकार त्यानुसार आपल्या सीमेवर दावा करते, आसाम सरकार हे मान्य करत नाही. आसाम सरकार 1933 मध्ये निश्चित केलेल्या सीमारेषेनुसार आपला दावा सांगते. या दोन मोजमापांमध्ये मोठा फरक आहे. वादाचा खरा मुद्दा 1318 चौरस किलोमीटरचा एकमेकांवर ओव्हरलॅप आहे, ज्यावर दोन्ही सरकार आपला दावा सोडायला तयार नाहीत. वाचा - Maharashtra Karnatak Border : सीमाप्रश्नाच्या बैठकीनंतर 24 तासात महाराष्ट्राला धक्का, ती 40 गावं कर्नाटकात विलीन होणार! वास्तविक, मिझोराममधील रिपोर्ट्स सांगतात की 1875 ची अधिसूचना बंगाल ईस्टर्न फ्रंटियर रेग्युलेशन कायदा, 1873 अंतर्गत आली होती, तर 1933 च्या अधिसूचनेने त्यावेळी मिझो समुदायाशी सल्लामसलत केली नव्हती. म्हणूनच समुदायाने या अधिसूचनेला विरोध केला होता. सीमेची स्थिती मिझोरामचे आयझॉल, कोलासिब आणि ममित हे तीन जिल्हे आसामला लागून असलेल्या सीमेवर येतात. त्याचवेळी आसाममधील कचार, करीमगंज आणि हैलाकांडी जिल्हेही याच सीमेवर आहेत. गेल्या वर्षी ऑक्टोबरमध्ये आसाममधील कछार जिल्ह्यातील लैलापूर गावातील लोक आणि मिझोराममधील कोलासिब जिल्ह्यातील वैरेंगटे जवळील स्थानिक लोकांमध्ये सीमा विवादावरून हिंसक संघर्ष झाला होता, ज्यामध्ये 8 लोक जखमी झाले होते. वास्तविक, आसामचा सीमेबाबतचा वाद केवळ मिझोरामशीच नाही तर मेघालय, अरुणाचल प्रदेश आणि नागालँडशीही आहे. पण मोठा वाद मिझोरामशीच आहे.
या वादात राजकारण आहे का? 1955 पासून हा सीमावाद सोडवण्यासाठी प्रयत्न सुरू आहेत. जेव्हापासून सीमेवर लोकांच्या वस्तीचा वेग वाढला आहे, तेव्हापासून हा वादही वाढला आहे. तसे पाहता, हा सीमावाद यावेळी राजकारणाशीही जोडला जात आहे, कारण आसाममध्ये भाजपचे सरकार आहे तर मिझोरामथंगामध्ये मिझो नॅशनल फ्रंटचे सरकार आहे, खरंतर मिझो फ्रंट देखील एनडीएचा एक भाग आहे. पण मिझोराममध्ये दोन वर्षांनी होणाऱ्या निवडणुकांपूर्वीच झोरमखथांगा एनडीएशी फारकत घेऊ शकतात, अशी शक्यता वर्तवली जात आहे. आसाम आणि मिझोराममध्ये अलीकडेच पहिल्या वर्षी 2018 मध्ये सीमा विवाद झाला होता. नंतर ऑगस्ट 2020 मध्ये तो पुन्हा ऐरणीवर आला. त्यानंतर आसामचे मुख्यमंत्री सर्बानंद सोनोवाल यांनी याबाबत गृहमंत्री अमित शाह यांना पत्र लिहिले. शाह यांना या प्रकरणात हस्तक्षेप करण्याचे आवाहन केले होते. मात्र, आता हा वाद दोन्ही राज्यात वाढत असल्याचे दिसून येत आहे.
+6
फोटो
