ब्रह्मा सिंह
अंकित कुमार सिंह, प्रतिनिधी सीवान, 6 जून : देशात काही ठिकाणी अजूनही न्यूटन आणि आइनस्टाईन या शास्त्रज्ञांसारखे लोकं राहतात, जे वृद्धापकाळातही आपली वैज्ञानिक विचारसरणी सिद्ध करत आहेत. म्हातारपणातही लोक अशी कामे करतात, जे सर्वांनाच आश्चर्याचा धक्का बसतो. तसेच या कामांमुळे कुटुंबाचा उदरनिर्वाहही होतो. असाच काहीसा प्रकार बिहारच्या सीवानमध्ये समोर आला आहे. ज्या वृद्धापकाळात लोक विश्रांती घेतात तिथे सिवानमधील 60 वर्षांचा एक व्यक्ती महिन्याला 45 ते 50 हजार कमवत आहे. काय आहे संपूर्ण बातमी - तुम्हाला हे जाणून नक्कीच आश्चर्य वाटेल की, 60 वर्षांची ही व्यक्ती महिन्याला 45 ते 50 हजार रुपये कसे कमावतात आणि ही वृद्ध व्यक्ती कोण आहे. तर या व्यक्तीचे नाव ब्रह्मा सिंह उर्फ वर्मा सिंग आहे. ते सिवान सदर ब्लॉकच्या जमसिकडी गावात राहतात. त्यांना लोक रिफ्लेक्स मॅन या नावानेही ओळखतात.
पंपसेट मशीनसाठी रिफ्लेक्स तयार करतात - 60 वर्षीय ब्रह्मा सिंह गेल्या 10 वर्षांपासून पंपसेटसाठी रिफ्लेक्स बनवत आहेत. त्यासाठी त्यांना पाटणा, गोरखपूर आणि पश्चिम बंगालमधून कच्चा माल मिळतो. ते बनवल्यानंतर पंपसेट मशिनमध्ये वापरण्यात येणारे रिफ्लेक्स केवळ सीवानच नाही तर जिल्ह्याबाहेरही पुरवले जाते. त्यांच्याकडून रिफ्लेक्स खरेदी करण्यासाठी ग्राहक त्यांच्या दुकानातही येतात. सीवान जिल्ह्यामध्ये त्यांना चांगला प्रतिसाद मिळत आहे. 2 हजार ते 2800 पर्यंत रिफ्लेक्सची किंमत ब्रह्मा सिंह यांनी सांगितले की केवळ सिवानच नाही तर छपरा, गोपालगंज, बक्सर आणि उत्तर प्रदेशातील भटपार, देवरिया, गोरखपूर आणि इतर ठिकाणचे लोकही त्यांच्या हातांनी तयार केलेले रिफ्लेक्स विकत घेतात. यासोबतच जिल्ह्यातील अनेक घाऊक दुकानदार त्यांच्याकडून रिफ्लेक्स घेऊन विक्री करतात. त्यांच्याकडे 2 हजार ते 2800 पर्यंत रिफ्लेक्स असल्याचे ते सांगतात. गुणवत्तेवर आधारीत त्याची किंमत आहे. जेवढे चांगल्या क्वालिटीचे रिफ्लेक्स ग्राहक खरेदी करतील, त्यानुसार त्याची किंमतही वाढते. ब्रह्मसिंह यांचे जीवनही संघर्षांनी भरलेले आहे. सुरुवातीच्या टप्प्यात त्यांनी देशातील विविध ठिकाणी अनेक कंपन्यांमध्ये काम केले. मात्र, वडिलांच्या निधनानंतर त्यांनी घरी येऊन शेती करण्यास सुरुवात केली. या महागाईच्या युगात त्यांना शेतीतून कुटुंब चालवणे कठीण झाले आहे. पुढे नातेवाइकांकडून कर्ज घेऊन त्यांनी अल्प प्रमाणात व्यवसाय सुरू केला. मात्र, त्यांना या इंडस्ट्रीला गती देण्यासाठी जवळपास 2 वर्षे लागली. त्यानंतर लोकांना त्यांच्या वस्तूंचे महत्त्व समजू लागले आणि आज महिन्यातून ते 45 ते 50 हजार रुपये कमावत आहे. तसेच सीजन आल्यावर आणखी जास्त प्रमाणात पैसे कमावत आहेत. रिफ्लेक्स बनवण्यासाठी 1200 ते 1500 रुपये खर्च येतो. तसेच फ्लेक्स बनवण्यासाठी दोन कारागीर कामावर ठेवले आहेत. शेतीचा हंगाम असेल तर महिन्याला अडीच ते तीन लाखांची उलाढाल होते, असे त्यांनी सांगितले. पंपसेट मशीनमध्ये पाणी ठेवण्यासाठी रिफ्लेक्स आवश्यक आहे. जेव्हा ते बसवले जाते, तेव्हा विभागातील पाईपची आवश्यकता नसते. एका सेक्शनचे पाइप घेण्यासाठी शेतकऱ्याला सुमारे 10 ते 12 हजार रुपये खर्च येतो. मात्र, ग्राहक केवळ दोन हजार ते 2500 रुपये खर्च करून रिफ्लेक्स खरेदी करतात. त्यांनी तयार केलेल्या रिफ्लेक्समध्ये पाणी येण्यासाठी फक्त 1 ते 1.5 लिटर पाणी टाकावे लागते, असे त्यांनी सांगितले. दुसरीकडे, बाजारात सध्या असलेल्या इतर रिफ्लेक्समध्ये 8 ते 10 लिटर पाणी लागते.