..म्हणून सूर्योदय किंवा सूर्यास्त पाहिल्यानंतर मनाला शांती लाभते

निसर्गाच्या सहवासात वेळ घालवल्याने मानसिक आरोग्याचा फायदा होतो. आपण सकारात्मक भावनांनी भरून जातो आणि पुन्हा उत्साही वाटायला लागते. या संदर्भात केलेले संशोधन पर्वत, सरोवरे आणि जंगले यांसारख्या नैसर्गिक भूभागांवर केंद्रित होते जे पाहून आपल्याला चांगले वाटते. नवीन अभ्यासाने असे सुचवले आहे की केवळ यासारखी ठिकाणेच नाहीत तर सूर्यास्त सारख्या तात्पुरत्या घटना देखील या नैसर्गिक लँडस्केप्सला खूप महत्त्व देतात. (प्रतिनिधी फोटो: पिक्साबे)

नैसर्गिक व्यवस्थेत दिवसातून अनेक वेळा बदल होतो. यात सूर्यास्त, इंद्रधनुष्य, ढग यांसारखे बदल हे थोड्या काळासाठी असतात पण माणसाची मनस्थिती किंवा भावना बदलतात, त्यामुळे दृश्यांचे सौंदर्यमूल्य अनेक पटींनी वाढते. जर्नल ऑफ एन्व्हायर्नमेंटल सायकॉलॉजीमध्ये प्रकाशित झालेल्या या अभ्यासात बदलत्या हवामानाच्या घटना निसर्गातील सौंदर्याचा सहावा भाग कसा प्रकट करतात आणि लोकांना त्याचे कौतुक करण्यास बळ देतात हे पाहण्यासाठी समान शहरी आणि ग्रामीण लँडस्केपवर लक्ष केंद्रित केले आहे. हे समजून घेण्यासाठी, यूकेच्या एक्सेटर विद्यापीठातील शास्त्रज्ञांनी संगणक ग्राफिक्सच्या मदतीने 2500 सहभागींना नियंत्रित भूस्वरूपांची चित्रे दाखवली. (प्रतिनिधी फोटो: पिक्साबे)

या अभ्यासात, सहभागींना रँडमली वेगवेगळ्या नैसर्गिक दृश्यांच्या गटांमध्ये विभागले गेले. त्यांना सहा चित्रे देण्यात आली आणि दिवसभरात या दृश्यांमध्ये संभाव्य बदलांबद्दल विचारण्यात आले. या बदलांमध्ये वादळ, इंद्रधनुष्य, सूर्योदयापासून सूर्यास्त अशी चित्रे होती. त्याचबरोबर त्याच परिसरातील रात्रीची तारांकित दृश्येही दाखविण्यात आली. सहभागींनी त्यांना त्यांच्या आवडीनुसार रेट केले आणि त्यांना त्या ठिकाणांना कोणाला भेट द्यायची आहे ते सांगितले. (प्रतिनिधी फोटो: पिक्साबे)

अभ्यासात, सहभागींना नैसर्गिक लँडस्केप अधिक आवडले, ज्यामध्ये सूर्यास्त, सूर्योदय आणि इंद्रधनुष्याची चित्रे सर्वाधिक होती. यामध्येही सहभागींनी सूर्यास्त हा सर्वात आवडता आणि आरामदायी असल्याचे वर्णन केले. सहभागींनाही शहरी दृश्यांपेक्षा नैसर्गिक भूरूप अधिक आवडले. सूर्यास्तासारख्या घटनांनी त्यांच्या रेटिंगवर खूप परिणाम केला. शहरी छायाचित्रांमध्ये इंद्रधनुष्याचे दृश्य सर्वाधिक पसंत केले गेले. जिथे लोकांनी सूर्योदयाच्या दृश्यांना 10 टक्के प्राधान्य दिले, तिथे दिवसाच्या मध्याच्या तुलनेत त्यांनी वादळांपेक्षा सूर्योदयाला 41 टक्के जास्त प्राधान्य दिले. (प्रतिनिधी फोटो: पिक्साबे)

संशोधकांचे म्हणणे आहे की तलाव आणि ऐतिहासिक इमारतींसारख्या लँडस्केप फोटोंना सहभागींनी अतिरिक्त महत्त्व दिले. सूर्योदय आणि सूर्यास्त यासारखी दृश्ये पाहण्यासाठी लोकांना प्रोत्साहित केल्याने त्यांचे आरोग्य सुधारेल, असेही शास्त्रज्ञांनी म्हटलं आहे. (प्रतिनिधी फोटो: पिक्साबे)

संशोधकांचे म्हणणे आहे की त्यांच्या अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की सूर्योदयासाठी लवकर उठणे किंवा सूर्यास्तासाठी चालण्यासाठी वेळ काढणे खूप फायदेशीर ठरू शकते, ज्यामुळे विश्रांतीचे क्षण मिळू शकतात. त्याचा मानसिक आरोग्यावर चांगला परिणाम होऊ शकतो. त्यांचे परिणाम देखील ठिकाणानुसार बदलू शकतात, पूर्वेकडील किनारी भागात सूर्योदयाला अधिक प्राधान्य दिले जाऊ शकते. (प्रतिनिधी फोटो: पिक्साबे)

संशोधकांचे म्हणणे आहे की जेथे अनेक घटनांचा अंदाज लावता येत नाही. परंतु, ते एखाद्या भूभागाचे किंवा लँडस्केपचे सौंदर्यात्मक मूल्य वाढवतात. जसे काही तलाव सूर्यास्ताच्या वेळी चांगले दिसतात, तर काही नैसर्गिक डोंगराळ भाग सूर्योदयाच्या वेळीच चांगले दिसतात. काही डोंगराळ भागाचे सौंदर्य पावसानंतर चांगले दिसते, तेच काही शहरी भागात किंवा ऐतिहासिक वास्तूंच्या बाबतीत होते. अशा प्रकारे अनेक ठिकाणचे पर्यटन मूल्यही याच पद्धतीने ठरवले जाते. (प्रतिनिधी फोटो: पिक्साबे)