मुंबई, 1 जून : दुकानातून एखादं खाद्यपदार्थाचं पॅकेट (food packets) विकत घेतलं की लोक त्यावरील किंमत आणि एक्सपायरी डेट हमखास बघतात. यासोबतच पॅकेटवर वेगवेगळी चिन्हे असतात ती तुम्ही कधी पाहिली आहेत का? त्याचा नेमका अर्थ काय असतो. भारतातील सर्व नागरिकांच्या हिताचे रक्षण करण्यासाठी सरकारने जारी केले आहेत. ग्राहकांना दर्जेदार वस्तू उपलब्ध करून देण्यासाठी सरकारने बाजारात विकल्या जाणाऱ्या जवळपास सर्व उत्पादनांसाठी मानके (standards) निश्चित केली आहेत. FSSAI हा लोगो भारतीय अन्न सुरक्षा आणि मानक प्राधिकरणाचा आहे. आणि हा लोगो पॅकेटमधील अन्न उत्पादनाची गुणवत्ता आणि मानक दर्शवतो. भारत सरकारच्या या एजन्सीद्वारे अन्न उत्पादनाची गुणवत्ता तपासली जाते आणि प्रमाणित केली जाते. अशा प्रकारे हे सुनिश्चित करते की पॅकेटमधील अन्न उत्पादन आपल्यासाठी सुरक्षित आहे. या चिन्हाच्या खाली तुम्हाला परवाना क्रमांक देखील सापडेल.
AGMARK AGMARK हे भारतातील कृषी उत्पादनांसाठी वापरले जाणारे प्रमाणन (certification mark) चिन्ह आहे. हे चिन्ह खात्री देते की उत्पादन भारत सरकारच्या विपणन आणि तपासणी संचालनालयाने मंजूर केलेल्या मानकांच्या संचाला अनुरूप आहे. सध्या, AGMARK मानकांमध्ये तेल, वनस्पती तेल, कडधान्ये, तृणधान्ये, फळे, भाजीपाला यासारख्या अर्ध-प्रक्रिया केलेल्या उत्पादनांसाठी गुणवत्ता मार्गदर्शक तत्त्वे समाविष्ट आहेत.
ISI ISI मार्क हे भारतातील औद्योगिक उत्पादनांसाठी वापरले जाणारे प्रमाणन चिन्ह आहे. हे चिन्ह खात्री देते की उत्पादन भारतीय मानकांशी सुसंगत आहे आणि ब्युरो ऑफ इंडियन स्टँडर्ड्स (BIS) द्वारे जारी केले जाते. हे चिन्ह अनिवार्य आणि ऐच्छिक दोन्ही आहे. अनिवार्य ISI प्रमाणन उत्पादनांमध्ये विद्युत उपकरणे, वैद्यकीय उपकरणे, स्टील उत्पादने, स्टेनलेस स्टील, रसायने, खते, सिमेंट, LPG सिलेंडर, बॅटरी आणि पॅक केलेले पिण्याचे पाणी यांचा समावेश होतो.
BIS हॉलमार्क BIS हॉलमार्क ही एक चिन्हांकन प्रणाली आहे, जी सोन्याचे दागिने आणि सोन्याच्या नाण्यांची शुद्धता प्रमाणित करण्यासाठी स्थापित केली आहे. हे चिन्ह सोन्यासाठी 2000 मध्ये आणि 2005 मध्ये चांदीच्या दागिन्यांसाठी लागू करण्यात आले होते. BIS प्रमाणित सोन्याचे दागिने BIS स्टॅम्पसह येतात. सोन्याचे दागिने खरेदी करण्यापूर्वी हा स्टॅम्प तपासा.
FPO मार्क भारतात विकल्या जाणार्या सर्व प्रक्रिया केलेल्या फळ उत्पादनांवर FPO मार्क असणे अनिवार्य आहे. प्रक्रिया केलेल्या फळ उत्पादनांचे उदाहरण म्हणजे फळांचे जाम, पॅकेज केलेले फ्रूट ड्रिंक्स, क्रश, स्क्वॅश, लोणचे, फळांचे अर्क. FPO चिन्ह पुष्टी करते की उत्पादन स्वच्छ सुरक्षित वातावरणात तयार केले गेले आहे आणि ते वापरासाठी योग्य आहे. म्हणून, पुढच्या वेळी तुम्ही प्रक्रिया केलेले फळ उत्पादने खरेदी कराल तेव्हा हे चिन्ह पहा.
इंडिया ऑरगॅनिक सर्टिफिकेशन (India Organic Certification) इंडिया ऑरगॅनिक सर्टिफिकेशन हे भारतात प्रक्रिया केलेल्या शेती उत्पादनांना दिलेले लेबल आहे. प्रमाणन चिन्ह हमी देते की सेंद्रिय अन्न उत्पादन सेंद्रीय उत्पादनांसाठी राष्ट्रीय मानकांचे पालन करते. हे तुम्हाला खात्री देते की उत्पादनात वापरलेले उत्पादन किंवा कच्चा माल, कोणतीही रासायनिक खते, कीटकनाशके किंवा प्रेरित संप्रेरकांचा वापर न करता, सेंद्रिय शेतीद्वारे उगवले गेले.
विगन मार्क विगन मार्क (Vegan Mark) शुद्ध शाखाहारी प्रोडक्ट्सची माहिती देते, ज्यामध्ये डेअर प्रोडक्ट्सचाही समावेश होत नाही.
जैविक भारत मार्क जैविक भारत मार्क (Jaivik Bharat Mark) अशा ऑर्गेनिक फूड प्रोडक्ट्सवर मिळेल. याचा अर्थ हे पदार्थ कोणतीही रासायनिक प्रक्रिया करुन पिकवलेले नाहीत.
रिसायकल मार्क रिसायाकल मा्र्क (Recycle Mark) अशा फूड पॅकेट्सवर लावले जातात, जी पॅकेट्स रिसायकल केले जाऊ शकतात.
फोर्टिफाईड मार्क (fortified mark) तांदूळ, गहू, तेल आणि दूध यांसारखी फोर्टिफाइड स्टेपल फूड उत्पादने जे लोकांना कोणते अन्नपदार्थ पोषक तत्वांनी समृद्ध आहेत हे ओळखण्यास मदत करतील.