आंबा प्रेमींसाठी हा मोसम खूप रोमांचक असतो. कच्च्या, सुगंधी वासाच्या आंब्यापासून ते गोड रसाळ आंब्यापर्यंत सर्व प्रकारचे आंबे आता बाजारात दिसू लागले आहेत. भारतीयांना आंबे सर्वांपेक्षा जास्त आवडतात, म्हणूनच आजही संपूर्ण कुटुंब एकत्र बसून आंबे खायला पसंती देते. पण तुमच्यासोबत किंवा तुमच्या ओळखीच्या एखाद्या व्यक्तीने आंबे खाल्ले आणि त्याच्या ओठाखाली फोड आल्याचे कधी घडले आहे का? हे खरं तर आंब्याच्या ऍलर्जीमुळे होते.
या ऍलर्जीला वैद्यकीय भाषेत 'संपर्क त्वचारोग' असे म्हणतात. आंब्याच्या सालीमध्ये एक विशेष प्रकारचे रसायन आढळते. आंबा खाताना जेव्हा हे रसायन आपल्या त्वचेला स्पर्श करते तेव्हा एक प्रतिक्रिया होते, ज्यामुळे ओठ आणि त्याच्या आजूबाजूच्या भागात फोड येतात. उरुशिओल असे या रसायनाचे नाव आहे.
उरुशिओल: हे आंब्याच्या सालीमध्ये आढळणारे ऍलर्जीक रसायन आहे. हे अनेक रसायनांनी बनलेले आहे. यात बेंझिन रिंग असते ज्यामध्ये दोन अल्कोहोलिक गट जोडलेले असतात. जगातील प्रत्येकाला उरुशिओलचा त्रास होत नाही. ही एक प्रकारची निवडक प्रतिकारशक्ती आहे, ज्यानुसार आंब्याची सालं चोखल्याने ही ऍलर्जी काही लोकांना होऊ शकते.
हे एकमेव रसायन नाही, आंब्यामध्ये आतापर्यंत एकूण 270 प्रकारची रसायने आढळून आली आहेत, ज्यामुळे त्याचा अनोखा सुगंध आणि चव येते. यापैकी बहुतेक रसायने एस्टर कुटुंबातील सदस्य आहेत. एस्टर हे रसायन आहे जे फळांना त्यांचा गोड वास देतात.
कॅरिन: तीव्र फळांचा सुगंध अनेक मसाल्यांमध्ये आढळतो. वेलची, तुळस, दालचिनी. लिंबू, संत्री आणि संत्र्यामध्ये देखील आढळतो.
मिथाइल हेक्सानोएट: गोड, खमंग आणि फळांच्या सुगंध देणार मिथाइल हेक्सानोएट नावाचे एस्टर देखील त्यात आढळते. हे पपई, किवी, ब्लू चीज, व्हाईट वाईन, खरबूज आणि स्ट्रॉबेरीमध्ये देखील आढळते.
hydroxy-2,5-dimethyl-3(2H)-furanone (HDMF). हे स्ट्रॉबेरीमध्ये देखील आढळते. त्याचा महत्त्वाचा भाग म्हणजे फळाचा गोड सुगंध.
लॅक्टोन: एस्टर प्रमाणे, हा देखील एक रासायनिक गट आहे. या गटातील काही सदस्यही आंब्यात मुबलक प्रमाणात आढळतात. आंब्यामध्ये आढळणारे गॅमा-ऑक्टॅक्टोन आणि गॅमा-नॉनलॅक्टोन हे या कुटुंबातील सदस्य आहेत.