Hijab Controversy | हिजाब आणि बुरख्याशिवाय मुस्लिम महिला आणखी काय घालू शकतात?

मुंबई, 7 फेब्रुवारी: कर्नाटकातील शाळांमध्ये मुस्लिम विद्यार्थिनींनी हिजाब (Karnataka Colleges protest against Hijab) घालण्यावरून गेल्या महिनाभरापासून वाद सुरू आहे. हिजाबच्या निषेधार्थ बजरंग दलाच्या संघटनांनी विद्यार्थ्यांना भगवे स्कार्फ घालायला लावल्याच्या बातम्याही आल्या आहेत. सोशल मीडियावरही या प्रकरणाची जोरदार चर्चा सुरू आहे. काही धार्मिक स्वातंत्र्याचा हवाला देत आहेत, तर काही संस्थांपासून धार्मिक ओळख वेगळे करण्यास अनुकूल आहेत. एकूणच हिजाबच्या चर्चेला पुन्हा उधाण आले आहे. 2016 मध्ये देखील बुरख्याबाबत असाच वाद निर्माण झाला होता. जेव्हा इस्लाममध्ये पडद्यावर महिलांबद्दल चर्चा होते तेव्हा फक्त बुरखा आणि हिजाबची चर्चा होते. पण, याशिवाय पडद्याचे अनेक प्रकार आहेत.

जगभरात हिजाबबाबत अनेक समजुती आहेत. एकीकडे सौदी अरेबिया, इराण, इराकमध्ये अनेक ठिकाणी पुरुष केस न झाकता घराबाहेर पडणाऱ्या महिलांवर शेरेबाजी करतात आणि महिलांना जीवे मारण्याची धमकीही देतात, तर दुसरीकडे युरोपच्या अनेक देशांमध्ये असे कपडे घालण्यास बंदी आहे. डेन्मार्कच्या पंतप्रधानांच्या म्हणण्यानुसार, त्यांच्या देशात कोणतीही महिला पूर्ण चेहरा झाकून सार्वजनिक ठिकाणी फिरू शकत नाही.

धार्मिक आणि सामाजिक स्तरावर मुस्लिम महिलांच्या हिजाबबाबत संकल्पना असताना, त्याचे प्रकार गैर-मुस्लिमांनाही गोंधळात टाकतात. हिजाब, बुरखा, नकाब, अबाया, अल-अमीरा अशा कितीतरी वेगवेगळ्या गोष्टी आहेत, पण त्यांचे कार्य सारखेच आहे, स्त्रीचे शरीर आणि केस झाकणे, जेणेकरून पुरुषाचा 'विश्वास' तिला पाहताच उडू नये! संभाषणादरम्यान आपण कोणताही शब्द कुठेही वापरतो. परंतु, त्या सर्वांमध्ये काही मूलभूत फरक आहे.

हिजाब: आधुनिक इस्लाममध्ये हिजाबचा अर्थ पडदा आहे. कुराणमधील हिजाब कपड्यांशी संबंधित नाही, तर महिला आणि पुरुषांमधील पडदा म्हणून आहे. कुराणात मुस्लिम पुरुष आणि स्त्रिया दोघांनाही सभ्य कपडे घालण्याची सूचना देण्यात आली आहे. येथे खिमर (डोके झाकण्यासाठी) आणि कपड्यांसाठी जिल्बाब (लबादा) हे शब्द सांगितले आहेत. हिजाब अंतर्गत, पुरुष आणि स्त्रिया दोघांनाही सैल आणि आरामदायक कपडे घालण्यास तसेच डोके झाकण्यास सांगितले आहे.

निकाब: नकाब किंवा निकाब म्हणजे चेहरा झाकण्यासाठी कापड. यामध्ये डोके पूर्णपणे झाकलेले असते. इस्लाममध्ये कोठेही चेहरा झाकण्यास सांगितलेले नाही. फक्त डोके आणि केस कापडाने झाकले पाहिजेत. पण कट्टरतावादी देशांमध्ये महिलांना तोंड लपवणे बंधनकारक आहे. अशा परिस्थितीत डोके, चेहरा झाकणे आणि फक्त डोळे उघडे ठेवणे हे मुखवटाचे काम आहे. मास्कचे हे कापड महिलांची मान आणि खांद्यापासून छातीपर्यंत येते. सामान्यतः हे काळ्या रंगाचे कापड असते जे पिनच्या मदतीने शिवले जाते.

बुरखा: भारतात मुस्लिम महिलांनी परिधान केलेल्या काळ्या कपड्यासारख्या पोशाखाला आपण अनेकदा बुरखा म्हणतो. वास्तविक बुरखा हा त्याहून वेगळा आहे. नकाबचा पुढचा स्तर म्हणजे बुरखा. जिथे नकाबमध्ये डोळे सोडून संपूर्ण चेहरा झाकलेला असतो, तिथे बुरख्यात डोळेही झाकलेले असतात. डोळ्यांच्या जागी एकतर खिडकीसारखी जाळी तयार केली जाते किंवा पारदर्शक कापड असते जेणेकरुन त्यातून पाहता येईल. यासोबतच संपूर्ण शरीरावर न बसणारा झगा असतो. पुरुष आकर्षित होऊ नये म्हणून ते बहुतेक वेळा एकाच रंगाचे असते.

अल-अमिराः हा दोन कपड्यांचा संच आहे. डोक्यावर टोपीसारखे कापड घातले जाते. दुसरे कापड थोडे मोठे आहे, जे डोक्याभोवती गुंडाळून छातीवर ओढलेले असते.

अबाया : हा असा पोशाख आहे ज्याला भारतात बुरखा म्हणतात. वास्तविक मध्यपूर्वेत याला अबाया म्हणतात. हा एक लांब झाकलेला पोशाख आहे जो स्त्रिया आत परिधान केलेल्या कोणत्याही कपड्यांवर घालतात. डोक्यासाठी एक स्कार्फ असतो ज्यामध्ये फक्त केस झाकलेले आणि चेहरा उघडा आहे. आता फॅशननुसार त्यात अनेक रंग येऊ लागले आहेत.

दुपट्टा: पाकिस्तान आणि भारतात मुस्लिम स्त्रिया सलवार-कमीजवर डोके झाकण्यासाठी देखील दुपट्ट्याचा वापर करतात. दुपट्टा हा सलवार-कमीजचा एक भाग आहे. डोके झाकणे हा त्याचा मुख्य उद्देश आहे. इस्लामशिवाय भारतात अनेक ठिकाणी हिंदू महिलांनाही डोक्यावर कापड बांधावे लागते. राजस्थान आणि हरियाणामध्ये अनेक ठिकाणी महिलांना तोंड झाकून घरातील सर्व कामे करावी लागतात.