Winter | हिवाळ्यात पाऊस पडतो तेव्हा हवामानावर काय परिणाम होतो?

हवामान सातत्याने थंड होत आहे. दिल्लीसह उत्तर भारतातील अनेक राज्यांमध्ये रविवारी तुरळक ठिकाणी पाऊस झाला. साधारणपणे दरवर्षी डिसेंबरच्या शेवटच्या आठवड्यात पाऊस पडतो, जेव्हा हवामान सर्वात थंड असते. डोंगरावर बर्फवृष्टी होत असून तापमानात सातत्याने घट होत आहे. तसे पाहता हवामान खात्याने आणखी पावसाची शक्यता वर्तवली आहे. पावसाचा हवामानावर काय परिणाम होतो? सांकेतिक फोटो (news18 English via AP)

हिवाळ्यात पाऊस पडणे सामान्य आहे. मात्र, त्याची वारंवारता वाढणे हे सामान्य नाही. हवामानशास्त्रानुसार हे वेस्टर्न डिस्टर्बन्समुळे (western disturbances) होत आहे. भारतीय उपखंडातील उत्तरेकडील भागात हे हिवाळी वादळ आहे, जे महासागरातून ओलावा गोळा करते आणि पाऊस किंवा गारांच्या स्वरूपात भारत, पाकिस्तान आणि नेपाळच्या उत्तरेकडील भागात आणते. प्रतीकात्मक फोटो (pixabay)

महासागरांच्या ओलाव्याचा प्रभाव या काही भागांमध्ये दिसून येण्याचेही हेच कारण आहे. घडतं असं की कमी दाबाची चक्रीवादळ प्रणाली पश्चिम वाऱ्यांद्वारे भारतात पोहोचते. हे वारे हिमालयामुळे थांबतात आणि ते हिमालयावर पाऊस किंवा बर्फवृष्टीच्या रूपात पडतात. या वादळाचे शेतीत मोठे महत्त्व आहे. विशेषतः उत्तर भारतात हे वादळ गव्हासारख्या रब्बी पिकांसाठी आवश्यक आहे. वास्तविक, अतिवृष्टी किंवा बर्फवृष्टीमुळे कडधान्ये आणि तेलबिया यांसारखी पिके खराब होतात. प्रतीकात्मक फोटो

वेस्टर्न डिस्टर्बन्सचा हा ओलावा सतत पाऊस किंवा बर्फाच्या रूपात दिसून येतो. डोंगरावर हवामानाचा आनंद घेण्यासाठी आलेले पर्यटकही बर्फवृष्टीत अडकले आहेत. यासोबतच थंडीचा जोर वाढण्याचा इशारा हवामान खात्याकडून दिला जात आहे. असं असलं तरी यंदा सामान्य थंडीपेक्षा जास्त थंडीचा इशारा आधीच देण्यात आला आहे. अंदाजानुसार, हे वर्ष खूप थंड असेल, जे मार्चपर्यंत वाढू शकते. यासाठी ला निनाला जबाबदार धरले जात आहे. प्रतीकात्मक फोटो (pixabay)

ला निया हा स्पॅनिश शब्द आहे, ज्याचा अर्थ लहान मुलगी आहे. पूर्व प्रशांत महासागराच्या पृष्ठभागावर हवेचा दाब कमी असताना ही स्थिती उद्भवते. यामुळे समुद्राच्या पृष्ठभागाच्या तापमानात लक्षणीय घट होते. त्याचा थेट परिणाम जगाच्या तापमानावर होतो आणि तोही सरासरीपेक्षा जास्त थंड होतो. ला निनाच्या उत्पत्तीची वेगवेगळी कारणे आहेत. मात्र, सर्वात सामान्य कारण म्हणजे जेव्हा व्यापारी वारे (पूर्वेकडून वाहणारा वारा) खूप वेगाने वाहतो तेव्हा असे होते. प्रतीकात्मक फोटो (pixabay)

आता जर तुम्हाला वेस्टर्न डिस्टर्बन्सचा प्रभाव फक्त उत्तर भारतातच का दिसतो हे पाहायचे असेल तर त्याचे थेट कारण त्याची भौगोलिक स्थिती आहे. हिमालयाला आदळणारा स्थिर ओलावा बर्फाच्या किंवा पाण्याच्या रूपात पडतो तेव्हा उत्तरेकडील भाग त्याच्या कचाट्यात येतो. हा त्रास पाहता यंदा थंडीचा कडाका वाढणार असल्याचा इशारा शास्त्रज्ञ वारंवार देत आहेत. प्रतीकात्मक फोटो (pixabay)

थंडीला कडाक्याची थंडी कशी म्हणतात हे देखील जाऊन घेऊ. इंडियन एक्स्प्रेसमध्ये प्रसिद्ध झालेल्या वृत्तानुसार, हवामानशास्त्रज्ञ त्याची सामान्य तापमानाशी तुलना करून हे ठरवतात. जर तापमान 4 ते 5 अंश सेल्सिअसने सामान्यपेक्षा कमी झाले तर ते थंड मानले जाते. दुसरीकडे जर हे तापमान 6 ते 7 अंशांनी कमी झाले तर ते तीव्र थंडीच्या श्रेणीत येते. प्रतीकात्मक फोटो (pixabay)