जगात जगणे का होत आहे महाग? जाणून घ्या 5 मोठी कारणे

जगभर महागाई (Inflation) गगनाला भिडत आहे. घरगुती वस्तूंपासून ते संगणकापर्यंतच्या किमती काही थांबण्याचं नाव घेताना दिसत नाही. यामध्ये कोविड 19 साथीचा (Pandemic) मोठा वाटा आहे. साथीच्या आजारामुळे लॉकडाऊन आणि इतर आर्थिक निर्बंधांचा परिणाम झाला आहे. पण हा परिणाम थांबवता येईल का? विश्लेषणामध्ये महागाईचे (Causes of inflation) सर्वात थेट आणि प्रमुख कारण बनलेल्या घटकांचे परीक्षण केले गेले आहे. (प्रतिकात्मक फोटो: शटरस्टॉक)

जगातील बहुतेक देशांमध्ये इंधनाच्या किमती (Fuel Prices) हे अजूनही महागाईचे (Inflation) सर्वात मोठे, थेट आणि प्रभावी कारण आहे. संपूर्ण जगाच्या वाढत्या भाववाढीमागे सध्या पेट्रोल आणि डिझेलच्या (Petrol Diesel) किमती दिसत आहेत. महामारीच्या सुरुवातीला तेलाची मागणी कमी होती, पण त्यानंतर ती झपाट्याने वाढत आहे. अमेरिका, ब्रिटन अशा सर्व प्रमुख अर्थव्यवस्थांमध्ये हे घडत आहे. आशियातील मागणीही झपाट्याने वाढली आहे. (प्रतिकात्मक फोटो: शटरस्टॉक)

दैनंदिन वापरातील (Household Items) वस्तूंचे भाव (Prices) गगनाला भिडू लागले आहेत. महामारीच्या (Pandemic) काळात हे अधिक दिसून आले आहे. लॉकडाऊनच्या काळात ग्राहक घरातच बसून होते आणि बाजारपेठा बंद होत्या. मागणी आणि पुरवठा दोन्ही खूपच कमी झाले होते. त्याच वेळी, रेस्टॉरंट आणि खाद्य उद्योग पूर्णपणे ठप्प झाला होता. दुसरीकडे कारखाने आदी बंद असल्याने कच्च्या मालाचा पुरवठा विस्कळीत झाला. प्लास्टिक, काँक्रीट, स्टील आदींच्या किमती वाढू लागल्या. परिणामी सर्वच वस्तू महाग होऊ लागल्या. (प्रतिकात्मक छायाचित्र: सुप्रभात/शटरस्टॉक)

केवळ तेलाच्या किमतींमुळेच (Oil prices) नव्हे तर जगभरातील शिपिंग कंपन्यांना या महामारीमध्ये मोठ्या समस्येला सामोरे जावे लागले. लॉकडाऊनमुळे मालवाहतूक ठप्प झाली होती. पण साथीच्या आजारानंतर मालवाहतूक यंत्रणेवर ताण आला. त्याचा थेट दबाव किरकोळ विक्रेत्यावर पडला, जगातील अनेक अर्थव्यवस्थाही कोलमडल्या. याचे उत्तम उदाहरण म्हणजे ब्रिटन, जिथे गेल्या वर्षाच्या उत्तरार्धात पुरवठा साखळी कोलमडून गोंधळ माजला. हे केवळ शिपिंग कंपन्यांमध्येच नाही तर हवाई आणि रस्ते वाहतुकीतही घडले. (प्रतिकात्मक फोटो: पिक्साबे)

महामारीत (Pandemic) अनेकांचे रोजगार गेल्या. त्याचवेळी अनेकांच्या नोकऱ्या गेल्या. पण नोकरी सोडणाऱ्यांची देखील कमी नव्हती. त्यामुळे आता नोकरभरती करताना कंपन्यांना अडचणी येत आहेत. आता भत्ते वाढवण्याची परिस्थिती निर्माण झाली आहे. कंपन्या नवनवीन ऑफर्स देत आहेत. कामगारांच्या वाढत्या मागणीमुळे हे सर्व घडत आहे. हे सर्व आगामी काळात आणखी वाढणार आहे. त्याचवेळी कामगारांच्या कमतरतेचाही कारखानदारांवर ताण पडत आहे. त्याचा परिणाम महागाईच्या रूपात दिसून येत आहे. (प्रतीक फोटो: एसके हसन अली _ शटरस्टॉक)

हे वाचून आश्चर्य वाटेल पण हवामानाचा (Climate) सामना करणे दिवसेंदिवस महाग होत आहे. जगातील बदलत्या हवामानामुळे होणाऱ्या आर्थिक नुकसानाचा परिणाम महागाईवर होत आहे. खराब हवामान आता जहाजांद्वारे पुरवठ्यामध्ये अधिक अडथळा आणत आहे. अनेक वादळांमुळे जगभरातील तेलाचा पुरवठा खंडित होत होता. मेक्सिकोच्या आखातातही असाच प्रकार घडला. अमेरिकेतील टेक्सास येथील कारखान्यांमध्ये हिवाळी वादळामुळे जगाला मायक्रोचिपचा पुरवठा विस्कळीत झाला आहे, ज्यातून जग अद्याप सावरलेले नाही. ही काही उदाहरणे आहेत. (प्रतिकात्मक फोटो: पिक्साबे)