रणवीर सिंगचं न्यूड फोटोशूट वादात! भारतात अश्लीलतेचं प्रमाण आणि कायदा काय सांगतो?

मुंबई, 27 जुलै : बॉलिवूड स्टार रणवीर सिंग (Ranveer Singh) सध्या न्यूड फोटोशूटमुळे वादात सापडला आहे. त्याच्याविरुद्ध मुंबई पोलिसांत एफआयआर दाखल करण्यात आला आहे. एका एनजीओने त्याच्यावर एका मासिकासाठी न्यूड फोटोशूट करतानाचे फोटो शेअर केल्याचा आरोप केला आहे. बॉलिवूड कलाकारांवर असे आरोप नवीन नाहीत. पण जेव्हा कधी असं काही घडतं तेव्हा एक प्रश्न आवर्जून विचारला जातो. तो म्हणजे अशा गोष्टींना काही मर्यादा असते का? असं कोणतंही काम अश्लीलतेच्या कक्षेत (Law for obscenity) आल्यावर आपल्या देशाचा कायदा काय सांगतो? यापूर्वीही अशी प्रकरणे समोर भारतात अशी अनेक प्रकरणे घडली आहेत, जेव्हा बॉलीवूड कलाकारांसह अन्य लोकांवर अश्लील वर्तन, अश्लील साहित्य आणि अश्लील भाषेसाठी कायद्याच्या कक्षेत आणून खटला भरण्यात आला आहे. याआधीही 2020 मध्ये अशा प्रकरणी अभिनेते आणि मॉडेल मिलिंद सोमण आणि पूनम पांडे यांच्यावर कारवाई करण्यात आली आहे. सोशल मीडिया आणि इंटरनेटमुळे असे कायदे आणखी कडक झाले आहेत. भारताचा कायदा काय आहे? भारतात, प्रामुख्याने भारतीय दंड संहितेच्या कलम 294 अंतर्गत अश्लीलतेशी संबंधित कृत्यांसाठी शिक्षेची तरतूद आहे. कोणतेही कृत्य जेव्हा इतरांसाठी अडचणीचे किंवा त्रासाचं कारण होतं तेव्हा ते अश्लीलतेच्या दृष्टीने गुन्ह्याच्या श्रेणीत येते. तसेच पोर्नोग्राफीलाही कलम 292 अंतर्गत गुन्ह्याच्या श्रेणीत ठेवण्यात आले आहे. मात्र, याशिवाय अश्लीलतेबाबत इतरही अनेक कलमे करण्यात आली आहेत. रणवीरवर कोणती कलमे लावली आहेत? रणवीर सिंगवर अनेक कलमे लावण्यात आली आहेत. एनजीओने त्याच्याविरुद्ध भारतीय दंड संहितेच्या कलम 292, कलम 293, 509 आणि माहिती तंत्रज्ञान कायद्याच्या कलम 67 (ए) अंतर्गत गुन्हा दाखल केला आहे. शिवाय त्याला लवकरात लवकर अटक करण्याची मागणी केली आहे. सोशल मीडिया आणि इंटरनेटमुळे माहिती तंत्रज्ञान कायदा तयार झाला आहे. रणवीरवर दाखल झालेल्या गुन्ह्यांमध्ये त्याला तीन महिन्यांपासून ते सात वर्षांची शिक्षा होऊ शकते. Ranveer Singh : रणवीर सिंहचं वादग्रस्त न्यूड फोटोशूट कुणी आणि कुठे केलं? समोर आल्या डिटेल्स काय आहे मर्यादा या प्रकरणात कलम 67 महत्त्वपूर्ण आहे, त्यानुसार इलेक्ट्रॉनिक मीडियामध्ये अश्लील साहित्य प्रकाशित किंवा प्रसारित करणारी कोणतीही व्यक्ती शिक्षेस पात्र आहे. पण एक मोठा प्रश्न असा आहे की अश्लीलतेची मर्यादा काय आहे? पण, कलेच्या क्षेत्रातून अश्लीलतेच्या क्षेत्रात काय येते? ते कोण ठरवेल किंवा कसे केले जाईल, हा खरा प्रश्न आहे. अश्लीलतेची व्याख्या ऑक्सफर्ड डिक्शनरीनुसार, अश्लीलतेमध्ये समाजातील नैतिकता आणि सभ्यतेच्या निकषांनुसार घृणास्पद, आक्षेपार्ह किंवा घृणास्पद म्हणून वर्गीकृत केले जाऊ शकते अशा सर्व गोष्टींचा समावेश होतो. पण कायद्याच्या दृष्टीने त्याची व्याख्या करणे सोपे नाही. कलम 292 एखादे कृत्य त्याच्या कक्षेत कसे येऊ शकते याचे तपशीलवार वर्णन करते. काय सांगतो कायदा? यानुसार, कोणतेही पुस्तक, पुस्तिका, कागद, लेख, रेखाचित्र, चित्रकला, आकृती किंवा इतर गोष्ट जर कामुक असेल किंवा कामुक व्यक्तींसाठी असेल तर त्याला अश्लिल समजले जाईल. त्‍याच्‍या कोणत्याही बाबीचा परिणाम समाजातील सभ्येतेला ठेच पोहचवत असेल तर अशी कृती देखील या कायद्याच्या क्षेत्रात येईल. या कलमासह 293 मध्ये अश्लील साहित्य इत्यादी विक्रीसाठी तरतुदी आहेत, तर 509 आणि 67 मध्ये इलेक्ट्रॉनिक माध्यमांचा समावेश करण्यात आला आहे. सामान्यतः अशा प्रकरणात न्यायालय विषयाच्या परिणामाला महत्त्व देते. अलीकडे सर्वोच्च न्यायालयही अशा प्रकरणांमध्ये कठोर असल्याचे दिसून आले आहे. तरीही हे देखील खरे आहे की जसे समाजाचे नियम बदलतात, त्याचप्रमाणे अश्लीलतेची व्याख्या देखील बदलते. याशिवाय अभिव्यक्ती स्वातंत्र्याच्या अपवादांचा उल्लेख करणारे भारतीय राज्यघटनेचे कलम 19 या चर्चेचा भाग बनते. रणवीर सिंगच्या बाबतीत त्याच्या हेतूसोबत त्याच्या कामाचा प्रभाव याला आधार बनवला जाऊ आहे.

• Follow us on