Ramesh Patilतुम्ही एखादे जुने शिवमंदिर पाहिले असेल तर तिथे कुठेतरी नागलिंगाचे झाडही पाहिलं असेल. या झाडाला उगवणाऱ्या फुलांचे वैशिष्ट्य म्हणजे ते अगदी शिवलिंगावर फणा पसरवणाऱ्या सापासारखे दिसतात. दिसायला अतिशय सुंदर असलेली ही फुले पाहून तुम्ही नक्कीच आकर्षित व्हाल कारण, विविध सुंदर रंगांचा त्यात मिलाफ आहे.
या फुलाला इंग्रजीत Cannonball Tree म्हणतात आणि त्याचे वैज्ञानिक नाव Couroupita guianensis आहे. त्याची फळे तोफगोळ्यांसारखी असतात आणि ती माणसांना आवडत नाहीत तर वटवाघुळांना आवडतात. या झाडाचा महादेवाशी संबंध नक्कीच आहे. पण, त्याचा उगम दक्षिण अमेरिकेत झाला आहे.
झाडाची उंची 3 मीटर असून त्याची पाने गुच्छांमध्ये असतात. त्याची फुले गुच्छांमध्ये उमलतात. विशेष म्हणजे एका झाडावर एका दिवसात 1000 पेक्षा जास्त फुले उमलू शकतात. त्यांचा रंग गुलाबी, जांभळा, पांढरा आणि पिवळा असतो.
या फुलांमध्ये परागकण कमी असले तरी त्यावर कीटक आणि पतंग नक्कीच येऊन बसतात. झाडाचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्याची सर्व पाने गळतात आणि नंतर 7 दिवसात पूर्णपणे परत येतात. क्लोरीनच्या संपर्कात आल्याने ते नष्ट होतोत, परंतु 24 तासांच्या आत पुनरुज्जीवित होते.
आता तुम्ही विचार करत असाल की, त्या फुलाची अशी खासियत आहे, महादेवाच्या पिंडीसारखे असूनही मंदिरात का वापरले जात नाही. वास्तविक, या फुलाचा खराब गुण असा आहे की, त्याला चांगला वास येत नाही, त्याचा वास फार तीव्र असतो. ही दुर्गंधी रात्रभर तीव्र होते आणि सकाळीही जास्त येऊ लागते. याच कारणामुळे ही फूले कोणालाही आवडत नाही, त्यामुळे अर्पण करण्याचा प्रश्नच नाही.
पण, या फुलांचा काहीच उपयोग नाही असे नाही. यात औषधी गुणधर्म आहेत. झाडाचा अर्क उच्च रक्तदाब, वेदना आणि जळजळ यांच्या उपचारांमध्ये वापरला जातो. त्यामुळे सर्दी आणि पोटदुखीही बरी होऊ शकते. याचा उपयोग जखमा भरण्यासाठी देखील केला जातो.
6 फोटो