Rahul Pundeजर चुंबन नातेसंबंध आणि प्रेमाच्या तीव्रतेचे प्रतीक असेल तर ते विश्वासाचे लक्षण देखील आहे. कदाचित जेव्हा जगातील लोकांना चुंबनाबद्दल माहिती नव्हती, तेव्हा कदाचित भारतीयांना हे माहित असेल. ऋग्वेदातही त्याचा उल्लेख आहे. वास्तविक, ख्रिस्तांपूर्वी, चुंबन एक स्निफ म्हणून पाहिले जात असे. वेदांमध्ये ज्याप्रकारे स्निफिंग असा उल्लेख केला आहे, ते खरे तर चुंबन होते.
वैदिक परंपरेत वडील नवजात मुलाच्या डोक्याचे तीनदा चुंबन घेत होते. प्राचीन भारतात त्याला चुंबन म्हटले जात नव्हते. कदाचित यासाठी कंब हा शब्द वापरला गेला असावा, जो वासाच्या अर्थाने होता. पुढे त्याला चुंबन म्हणू लागले. अर्थवेदामध्ये वास या शब्दाचा अर्थ ओठांनी स्पर्श असा आहे.
ऋग्वेदात स्पर्शाच अर्थ म्हणजे ओठांचा स्पर्श होता. वैदिक काळात चुंबन योग्यरित्या परिभाषित केले गेले होते. महाभारत आणि या काळातील कथांमध्ये चुंबनाचा पुरावा सापडतो. अलेक्झांडर द ग्रेट भारतात आला तेव्हा त्याने भारतात पहिल्यांदा लोकांना चुंबन घेताना पाहिले. त्याला ते आवडले. मग अलेक्झांडर आणि त्याच्या सैन्याने किसिंगला भारताबाहेर नेले. चुंबनाचा उगम भारतातच झाल्याचे म्हटले जाते. आफ्रिका, मंगोल, मलय आणि ईशान्येकडील भारतीयांमध्येही अशाच काही प्रथा होत्या.
चुंबन ग्रीसमध्ये स्टेटस सिम्बॉल म्हणून वापरले जात असे. रोमन साम्राज्यात फक्त समान दर्जाचे लोक चुंबन घेऊ शकत होते. बायबलमध्ये देखील प्रेषित पॉल लोकांना पवित्र चुंबनाने एकमेकांना अभिवादन करण्यास सांगतो. पण या चुंबनाचा अर्थ हात आणि गालावरचे चुंबन होते.
औपचारिक चुंबनाला ओस्क्युलम चुंबन म्हणतात, तर रोमँटिक चुंबनाला बेसियम चुंबन म्हणतात. परंतु, तीव्र चुंबनाला सॅव्होलियम म्हणतात, याला फ्रेंच चुंबन देखील म्हणतात. रोमन साम्राज्यातील लोकांना मिशनरींचे चुंबन घेऊन युरोप आणि आफ्रिकेत पाठवले गेले. रोमन जोडप्यांमध्ये रोमँटिक चुंबन सुरू झाले, म्हणून आता ख्रिश्चन विवाहांमध्ये ही परंपरा बनली आहे. ख्रिश्चन विवाहांमध्ये, वधू आणि वर एकमेकांचे चुंबन घेतात.
कामसूत्रातही चुंबनाचा उल्लेख आहे. उलट स्त्री-पुरुषांमधील रोमान्सच्या संपूर्ण केमेस्ट्रीत चुंबनाचे महत्त्व तपशीलवार वर्णन केले आहे. हे देखील सांगण्यात आले आहे की जर तुम्हाला पहिल्यांदाच एखाद्याला किस करायचे असेल तर ते केव्हा आणि कसे करावे आणि ते करणे तुमच्यासाठी योग्य असेल हे कसे समजून घ्यावे. असे म्हटले जाते की युरोपमध्ये 17 व्या शतकाचा काळ हा चुंबनाचा काळ होता. त्याला द ग्रेट एज ऑफ किसिंग असे म्हणतात. एकीकडे भारतात चुंबन आणि प्रणय यांवर निषिद्ध आणि नैतिकतेचे नवे नियम वरचढ ठरत होते तर युरोपमध्ये ते प्रसिद्ध होऊ लागले होते.
जगातील सर्वात प्रसिद्ध चुंबन छायाचित्राची स्वतःची एक कथा आहे. या छायाचित्राची गणना जगातील आतापर्यंतच्या सर्वोत्कृष्ट छायाचित्रांमध्ये करण्यात आली आहे. दुसरे महायुद्ध चालू होते. शिप जॉर्ज मेंडोन्सा त्याच्या मैत्रिणीसोबत चित्रपट पाहायला गेला होता. चित्रपटाच्या अर्ध्या वाटेतच त्याला जपानने शरणागती पत्करल्याची आणि पहिले महायुद्ध संपल्याची माहिती मिळाली. बाहेर रस्त्यावर गर्दी होती. ती आनंद व्यक्त करत होती. जेव्हा मेंडोसाने एका नर्सला रस्त्यावर पाहिले तेव्हा तिने त्याला पकडले आणि एक खोल चुंबन दिले. फोटोग्राफरने ते लगेच टिपले. मेंडोसाची मैत्रीणही तिथे होती. युद्धादरम्यान परिचारिकांच्या कामाबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठी मेंडोसाने हे कृत्य केल्याचे नंतर सांगण्यात आले.
चुंबन हा आता भारतात संवेदनशील विषय बनला आहे. मात्र, 1921 मध्ये ‘बेलाती फेराट’ या बंगाली चित्रपटात पहिल्यांदाच चुंबनदृश्य चित्रित करण्यात आले. यानंतर 1933 मध्ये हिमांशू राय आणि देविका राणी यांनी कर्मा चित्रपटात 4 मिनिटांचे चुंबन घेतले. हा आतापर्यंतचा सर्वात लांब किसिंग सीन होता. तोपर्यंत चित्रपटांवर सेन्सॉरचे कोणतेही नियम नव्हते. जे नंतर झाले. चित्रपटांतून हळूहळू चुंबन दृश्ये गायब झाली. 90 च्या दशकापासून चुंबन दृश्ये चित्रपटांमध्ये परतली. आता ओटीटी प्लॅटफॉर्मवर चुंबन दृश्ये भरपूर आहेत.
6 फोटो