..तर डायनासोरप्रमाणे समुद्री जीव नामशेष होतील, शास्त्रज्ञांचा जगाला इशारा, काय आहे कारण?

वातावरणातील बदल (Climate Change) आणि मानवामुळे होणाऱ्या प्रदूषणाचा परिणाम केवळ मानव आणि पृथ्वीवरील जीवांवरच होत नाही, तर महासागरात राहणाऱ्या जीवांवरही होतो. या शतकाच्या अखेरीस हरितगृह वायूंचे उत्सर्जन थांबवले नाही तर सागरी जैवविविधतेवरील (Marine Biodiversity) हवामान बदलामुळे मोठ्या प्रमाणावर नष्ट होण्यासारखी (Mass Extinction) परिस्थिती उद्भवू शकते. जगातील महासागर गरम होत आहेत, ध्रुवीय बर्फाचे टोक वितळत आहेत. जीवशास्त्रज्ञांनी हे उघड केले आहे की पुढील काही शतकांमध्ये, डायनासोरच्या मोठ्या विनाशानंतर जगाने पाहिलेली नसेल अशी विनाशाची स्थिती उद्भवू शकते. (प्रतिकात्मक फोटो: पिक्साबे)

सायन्स जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या अभ्यासात असे म्हटले आहे की तापमानवाढ आणि ऑक्सिजन संपुष्टात येण्यामुळे महासागरातील प्रजाती (Marine Species) 2100 मध्येच नष्ट होऊ शकतात. या अभ्यासात असेही म्हटले आहे की जर जागतिक उत्सर्जन मोठ्या प्रमाणात कमी केले गेले, जे सागरी वस्तुमान नष्ट होण्यापासून रोखण्यासाठी सांगितले जात आहे, तरच या प्रजाती वाचू शकतात. रिसर्च पेपरमध्ये म्हटले आहे की, ग्लोबल वॉर्मिंगमुळे सागरी जीवनाला धोका आहे. (प्रतिकात्मक फोटो: शटरस्टॉक)

या अभ्यासानुसार, ध्रुवीय प्रजाती नष्ट होण्याचा धोका जास्त आहे. मात्र, उष्णकटिबंधीय प्रदेशांमध्ये जैविक समृद्धता अधिक कमी होत आहे. अभ्यासाचे सह-लेखक आणि प्रिन्स्टन येथील भूगर्भशास्त्राचे प्राध्यापक कर्टिस ड्यूच यांनी एका निवेदनात म्हटले आहे की, महासागरातील प्रजातींमध्ये होणारी मोठी आपत्ती टाळण्यासाठी हरितगृह वायूंचे उत्सर्जन वेगाने कमी करणे आवश्यक आहे. (प्रतिकात्मक फोटो: पिक्साबे)

या अभ्यासात, संशोधकांनी सागरी प्रजातींचा शारीरिक डेटा हवामानातील बदलांच्या नमुन्यांसह एकत्रित केला आणि अंदाज लावला की निवासस्थानातील बदल जगभरातील सागरी प्रजातींच्या अस्तित्वावर कसा परिणाम करू शकतात. पेन म्हणाले की महाविनाशाचे प्रमाण आपल्याद्वारे उत्सर्जित होणारा कार्बन डाय ऑक्साईड महासागरात किती पोहोचतो यावर बरेच अवलंबून आहे. कार्बन डाय ऑक्साईडचा मार्ग पूर्ववत करण्यासाठी आणि आपत्तीजनक तापमानवाढ थांबवायला अजूनही संधी असल्याचे ते म्हणाले” (प्रतिक फोटो: शटरस्टॉक)

आपल्या तपासणीचे परिणाम भक्कम करण्यासाठी, संशोधकांनी त्यांच्या मॉडेलची तुलना जीवाश्म रेकॉर्डमध्ये सापडलेल्या प्राचीन विलुप्ततेशी केली, जी पृथ्वीवरील सर्वात धोकादायक आपत्तींच्या भौगोलिक वैशिष्ट्यांशी संबंधित होती. 25 कोटी वर्षांपूर्वीची मोठी आपत्ती हवामान बदल आणि ऑक्सिजनच्या कमतरतेमुळे आली होती. त्यांना असे आढळले की त्यांचे मॉडेल भविष्यातील जैवविविधतेचा अंदाज लावण्यासाठी एक समान पॅटर्न देखील वापरत आहे, ज्यामध्ये महासागरांचे तापमान वाढणे आणि ऑक्सिजनची उपलब्धता कमी केल्याने शेवटी सागरी जीवनाची विपुलता संपुष्टात येईल. (प्रतिकात्मक फोटो: शटरस्टॉक)

पाण्याचे तापमान आणि ऑक्सिजनची उपलब्धता हे दोन महत्त्वाचे घटक आहेत जे मानवी हस्तक्षेपामुळे होणाऱ्या तापमानवाढीने बदलतात. थंड पाण्यापेक्षा गरम पाण्यात ऑक्सिजन कमी राहतो. यामुळे महासागरांचे परिसंचरण आणखी मंदावते, ज्यामुळे खोल ऑक्सिजनचा पुरवठा विस्कळीत होतो. (प्रतिकात्मक फोटो: शटरस्टॉक)

पर्यावरणीय बदलांना सामोरे जाण्यासाठी सागरी प्राण्यांची महासागरात एक शारीरिक प्रणाली असते, पण त्यालाही मर्यादा असतात. सर्वात मोठी चिंतेची बाब म्हणजे हवामान बदलामुळे महासागरांचा मोठा भाग राहण्यायोग्य राहत नाही. पेनने असेही म्हटले आहे की अत्यंत तापमानवाढीमुळे हवामान-प्रेरित वस्तुमान नष्ट होईल आणि या शतकाच्या अखेरीस होईल. (प्रतिकात्मक फोटो: शटरस्टॉक)