Chandrayaan-3 : चांद्रयान यशस्वी स्थिरावलं, पुढे काय? कधी ठेवणार चंद्रावर पाऊल

नवी दिल्ली 14 जुलै : इस्रो आणि भारतातील प्रत्येक नागरिकासाठी आजचा दिवस ऐतिहासिक आहे. कारण आज भारताचे महत्वाकांक्षी तिसरं चांद्रयान-3 मिशन लॉन्च झालं आहे. चांद्रयान-3 ने आज दुपारी 2 वाजून 35 मिनिटांनी यशस्वी उड्डाण केलं आहे. आंध्र प्रदेशातील श्रीहरीकोटा येथील सतीश धवन अंतराळ केंद्रातून हे अंतराळयान आज प्रक्षेपित करण्यात आलं आहे. इस्रोच्या या कामगिरीकडे साऱ्या जगाचं लक्ष लागून होतं. सोशल मीडियावरही अनेकजण यशस्वी प्रेक्षपणाबद्दल शुभेच्छा देत आहेत. मात्र, या मिशन मागचा उद्देश तुम्हाला माहिती आहे का? चला सोप्या भाषेत जाणून घेऊ. इस्रोने 23-24 ऑगस्ट रोजी चंद्राच्या पृष्ठभागावर लँडिंगची योजना आखली आहे, परंतु तेथील सूर्योदयानुसार त्यात बदल होऊ शकतो. चंद्राच्या पृष्ठभागाचं विश्लेषण करणं हे चांद्रयान -3 चं प्रमुख उद्दिष्ट आहे. यासोबतच भारताच्या या मोहिमेमुळे चंद्र मोहिमांसाठी आवश्यक असलेलं नवीन तंत्रज्ञान शोधण्यासाठीही मदत होईल. चांद्रयान -3 मोहिम यशस्वी झाल्यास चंद्रावर यान उतरवणारा भारत हा चौथा देश ठरेल. वाचा - भारताची ऐतिहासिक भरारी; तो महत्त्वाचा क्षण आला, चांद्रयान-3 अवकाशात झेपावलं चांद्रयान-३ मोहिमेची उद्दिष्टे:

• चंद्रावर सुरक्षित आणि अलगद उतरणे: चांद्रयान-3 चा पहिला उद्देश चंद्राच्या पृष्ठभागावर सुरक्षित आणि सॉफ्ट लँडिंगची क्षमता प्रदर्शित करणे आहे. चंद्रावर अचूक लँडिंग साध्य करण्यासाठी भारताच्या तांत्रिक क्षमतांचे प्रदर्शन करणे हे या मोहिमेचे उद्दिष्ट आहे.
• रोव्हर डिस्कव्हरी: चांद्रयान-3 चंद्राच्या पृष्ठभागावर एक रोव्हर उतरवेल आणि चंद्राचा शोध घेण्याची क्षमता सिद्ध करेल. रोव्हर त्याच्या स्थानाजवळ वैज्ञानिक प्रयोग करेल आणि चंद्राच्या वातावरणाबद्दल मौल्यवान डेटा गोळा करेल.
• लँडिंग साइटवर वैज्ञानिक प्रयोग: चंद्राच्या लँडिंग साइटवर वैज्ञानिक प्रयोग करणे हे या चंद्र मोहिमेचे ध्येय आहे. या प्रयोगांमुळे चंद्राच्या पृष्ठभागाची रचना, भूवैज्ञानिक वैशिष्ट्ये आणि इतर वैशिष्ट्ये याबद्दल माहिती मिळेल.
• तांत्रिक प्रगती: चांद्रयान-3 ची रचना इतर ग्रहांवर मोहिमेसाठी आवश्यक असलेले नवीन तंत्रज्ञान विकसित आणि प्रात्यक्षिक करण्यासाठी करण्यात आली आहे. हे अंतराळयान अभियांत्रिकी, लँडिंग सिस्टम आणि खगोलीय पिंडांवर मॅन्युव्हरेबिलिटी क्षमतांमध्ये प्रगती करण्यासाठी योगदान देईल.
• चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवाचा शोध: चांद्रयान-3 हे चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर उतरणारे पहिले मिशन असेल. कायमस्वरूपी अंधार असल्यामुळे हा प्रदेश विशेष स्वारस्यपूर्ण आहे, जेथे पाण्याचा बर्फ अस्तित्त्वात असल्याचे मानले जाते. या अज्ञात प्रदेशातील अद्वितीय भूविज्ञान आणि रचना यांचा अभ्यास करणे हे मिशनचे उद्दिष्ट आहे.
• लँडिंग साइटची वैशिष्ट्ये: चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवाच्या वातावरणाचे विश्लेषण करून, थर्मल चालकता आणि रेजोलिथ गुणधर्म यासारख्या घटकांसह, चांद्रयान-3 लँडिंग साइटचे वैशिष्ट्य बनविण्यात योगदान देईल. ही माहिती भविष्यातील चंद्र मोहिमांसाठी आणि संभाव्य मानवी शोधासाठी महत्त्वाची ठरेल.
• जागतिक वैज्ञानिक सहकार्य: चांद्रयान-3 च्या चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवाच्या शोधातून मिळालेला डेटा आणि परिणाम जागतिक वैज्ञानिक समुदायासाठी खूप महत्त्वाचा आणि प्रासंगिक असणार आहे. चंद्राच्या भूगर्भीय प्रक्रिया आणि त्याच्या इतिहासाची सखोल माहिती मिळविण्यासाठी जगभरातील शास्त्रज्ञ परिणामांचे विश्लेषण आणि अभ्यास करतील.
• आर्टेमिस-III मिशनसाठी समर्थन: चांद्रयान-3 द्वारे दक्षिण ध्रुवाचा शोध अमेरिकेच्या आर्टेमिस-III मिशनच्या उद्दिष्टांशी सुसंगत आहे. चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर मानवाला उतरवणे हे त्यांचे उद्दिष्ट आहे. चांद्रयान-3 द्वारे संकलित केलेला डेटा भविष्यातील आर्टेमिस मोहिमांसाठी मौल्यवान माहिती आणि समर्थन प्रदान करेल.
• अंतराळ प्रवासाच्या महत्त्वाकांक्षेमध्ये प्रगती: चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर यशस्वी लँडिंग भारताच्या तांत्रिक पराक्रमाचे आणि अंतराळ संशोधनाच्या महत्त्वाकांक्षी प्रयत्न सिद्ध करेल. चांद्रयान-3 पृथ्वीच्या पलीकडे मानवी उपस्थितीचा विस्तार करण्याच्या आणि भविष्यातील अंतराळ मोहिमांसाठी मार्ग मोकळा करण्याच्या मोठ्या उद्दिष्टांमध्ये योगदान देत आहे.
• चंद्रावरील संशोधनातील सातत्य: चांद्रयान-3 चंद्र संशोधनासाठी भारताच्या निरंतर वचनबद्धतेचे आणि चंद्राविषयी मानवजातीच्या ज्ञानाचा विस्तार करण्यासाठी त्याचे योगदान दाखवते. मागील चंद्र मोहिमांच्या यशावर आधारित, हा प्रयत्न जागतिक अंतराळ संशोधन समुदायात भारताचे स्थान मजबूत करेल.

• First Published : July 14, 2023, 3:51 pm IST