Pencil Village | काश्मीरच्या 'त्या' गावाला 'पेन्सिल व्हिलेज' का म्हणतात? वाचा नावामागची रंजक कहाणी

नवी दिल्ली, 25 मार्च : काश्मीरमधील पुलवामा (Kasmir) जिल्ह्यात ओखु हे गाव (Ookhu Village) आहे. झेलम नदीच्या काठावर वसलेल्या या गावातील घरे कारखान्यांनी वेढलेली आहेत. पण, या धुळीने भरलेल्या गावात फक्त 250 लोक राहतात आणि ते पेन्सिल व्हिलेज म्हणून देशभरात प्रसिद्ध आहे. या गावात पेन्सिलसाठी स्लेट मॅन्युफॅक्चरिंगची (Slate Manufacturing for Pencil) तीन युनिट्स आहेत जी पेन्सिल निर्मितीसाठी कच्चा माल म्हणून वापरली जातात. मात्र, दहा वर्षांपूर्वी येथे असे एकही युनिट नव्हते. पण आज या गावाचा पेन्सिल निर्मिती उद्योगात खूप महत्त्वाचा आणि मोठा वाटा आहे. या बदलाची कहाणी काही कमी मनोरंजक नाही. कधी झाली सुरुवात? या गावातील सर्वात जुने स्लेट उत्पादन युनिट 2013 मध्ये स्थापन करण्यात आले. कश्मीर लाइफच्या म्हणण्यानुसार, झेलम अॅग्रो इंडस्ट्रीजच्या आधी इथून जम्मू आणि चंदीगडला लाकूड पाठवले जायचे. झील अॅग्रो इंडस्ट्रीजचे प्रवर्तक मंजरू अहमद अलई यांनी सांगितले की, पूर्वी ते हिंदुस्थान पेन्सिलला लॉग पाठवत असत. पेन्सिल निर्मात्यांची भेट लाकूड व्यापार्‍याचा मुलगा अलईच्या कुटुंबाला आपली जमीन विकावी लागली जेव्हा त्याच्या कुटुंबाने सॉमिल युनिट उघडण्याचा विचार केला. अलाई सफरचंदाचे बॉक्स पॅकिंगच्या कामात उतरले पण हंगामी व्यवसायामुळे त्यात काही उत्पन्न नव्हते. एकदा 2012 मध्ये, तो जम्मूमध्ये पेन्सिल निर्मात्यांना भेटला आणि तेथे अलईने त्याला पेन्सिलसाठी कच्चा माल देण्यास सांगितले. येथून या मोठ्या बदलाचा पाया रचला गेला. लोकांचा वाढता सहभाग पेन्सिल उद्योगासाठी कच्च्या मालाची गरज वाढली. त्यामुळे हळूहळू संपूर्ण कुटुंब पेन्सिलसाठी कच्चा माल तयार करण्यात गुंतले, त्यानंतर अलईने त्याच्या युनिटमध्ये 15 स्थानिक लोकांना रोजगार दिला. त्याला जनरेटर बसवण्यासाठी जम्मू-काश्मीर बँकेकडून कर्ज मिळाले. त्यामुळे त्यांचा कामाचा वेळ वाढला. Uniform Civil Code | समान नागरी कायदा म्हणजे काय? उत्तराखंड किंवा इतर कोणतंही राज्य लागू करू शकते का? कच्च्या मालापासून पेन्सिल स्लेटपर्यंत पुरवठा करण्यात येणारा कच्चा माल अतिशय दर्जेदार आणि स्वस्त होता. यानंतर इथेच पेन्सिल स्लेट बनविण्याची चर्चा सुरू झाली. पेन्सिल बनवण्याचे अर्धे काम म्हणजे त्याचा प्लांट बसवण्याची चर्चा होती. ही स्लेट एक लाकडी बार आहे ज्यापासून चार पेन्सिल बनवता येतात. एक युनिट उभारण्यासाठी 2 कोटी खर्च येतो. बचतीतून यंत्रसामग्रीमध्ये गुंतवणूक करण्यासाठी कर्ज घेतले गेले आणि हळूहळू संपूर्ण गाव पेन्सिल स्लेटच्या निर्मितीमध्ये गुंतले. विशेष लाकूड काश्मिरातील चिनार वृक्षांचे लाकूड पेन्सिलसाठी कच्चा माल म्हणून अतिशय योग्य आहे. काश्मीरमध्ये चिनाराची झाडे मुबलक प्रमाणात आहेत. याशिवाय बल्गेरियन लाकूड देखील आहे ज्याला रशियन चिनार म्हणतात. मात्र ही झाडे फार कमी ठिकाणी आहेत. पण अनेक काश्मिरी चिनार मुबलक आहेत. त्यात भरपूर आर्द्रता असते, त्यामुळे ते मऊ होते. चिनाराचे झाड कापल्यानंतर, ते बँड सॉ मिलमध्ये पाठवले जाते जेथे त्याचे लहान लॉग बनवले जातात ज्यापासून स्लेट बनवता येते.

• First Published : March 25, 2022, 2:59 pm IST