अफगाणिस्तानात तालिबानच्या कडक कारवाईनंतरही अफूची शेती का होतेय? भारताशी कसं आहे कनेक्शन?

काबूल, 10 मे : अफगाणिस्तानमध्ये (Afghanistan) बर्‍याच काळापासून खसखसची लागवड (Poppy Cultivation) ही एक मोठी समस्या आहे. जगातील अनेक देशांना या शेतीवर आंतरराष्ट्रीय स्तरावर बंदी हवी आहे. अफूच्या अवैध व्यापारामुळे (Opium Illegal Trade) अफगाणिस्तानमध्ये अफूची शेती हा नेहमीच फायदेशीर व्यवहार राहिला आहे. गेल्या महिन्यात तालिबानने अफूच्या शेतीवर कडक बंदीची घोषणा केली होती. मात्र, निर्बंधानंतरही शेतकरी तेथे अफूची शेती करण्यास प्राधान्य देत असल्याच्या बातम्या अफगाणिस्तानातून येत आहेत. एवढेच नाही तर अमेरिकेलाही असे संकेत मिळाले आहेत, अफूच्या अवैध व्यापारात मोठी वाढ झाली आहे. अफूच्या अमली पदार्थाचा व्यापारही तेजीत आत्ताच गेल्या आठवड्यात, एका अमेरिकन मीडिया अहवालात म्हटले आहे की अफगाणिस्तानचा सर्वात वेगाने वाढणारा ड्रग उद्योग वाळवंटातून कार्यरत आहे, तालिबानने अफूच्या लागवडीवर निर्बंध जाहीर केल्यानंतरही. अफगाणिस्तान हा जगातील सर्वात मोठा अफू उत्पादक देश आहे. जगातील 90% हेरॉईन अफगाणिस्तानात पिकवलेल्या अफूपासून बनते. मेथ फार्मास्युटिकल उद्योगात तेजी वॉशिंग्टन पोस्टच्या मते, मेथ क्लास औषधांचा उद्योग विक्रमी वेगाने वाढत आहे आणि जागतिक स्तरावरही मागणी खूप वेगाने वाढत आहे. अशा परिस्थितीत या उद्योगात अफगाणिस्तानचा मोठा पुरवठादार होण्याचा धोका वाढला आहे. गेल्या सहा वर्षांत शेकडो मेथ प्रयोगशाळा उघडल्या आहेत ज्यात अफूपासून मेथ औषधे बनवली जातात. भारतातही मोठ्या प्रमाणात हेरॉईन अलीकडे अफू आणि त्याच्याशी संबंधित पदार्थही भारतात पकडले गेले आहेत. हेरॉईन भारतात मोठ्या प्रमाणात पकडण्यात आले असून ते अफगाणिस्तानमार्गे भारतात आल्याचे तपासात निष्पन्न झाले आहे. तालिबानने अफगाणिस्तानात अफूच्या लागवडीवर बंदी घातली तेव्हा ही बंदी अमलात आणणे कठीण जाईल अशी शंका अनेक तज्ञांनी व्यक्त केली होती. अफूची शेती सोडली नाही जेव्हा तालिबानने बंदी घातली त्यापूर्वी अनेक शेतकऱ्यांनी आपल्या शेतात अफूची पेरणी केली होती. इतकेच नाही तर तालिबानमुळे आर्थिक संकटातून जात असलेल्या अफगाणिस्तानला प्रचंड महागाईचा सामना करावा लागत आहे. त्यामुळेच अनेक शेतकऱ्यांनी पारंपारिक आणि इतर शेती सोडून फायदेशीर अफूची शेती निवडली आहे आणि ते अजूनही आपल्या निर्णयावर ठाम आहेत. म्हणजेच ही शेती ते सोडणार नाहीत. नफा आणि शेतकऱ्यांची इच्छा अफूच्या लागवडीचा फायदा म्हणजे उत्तर अफगाणिस्तानातील शेतकऱ्यांना इतर पिकांच्या तुलनेत अफूच्या लागवडीत चौपट नफा मिळतो. अफगाणिस्तानातील अस्थिरतेने अवैध शेतीला आणखी खतपाणी घातले आहे. तालिबानने निर्बंध लादले तेव्हा हजारो एकरांवर अफूची पेरणी झाली होती. अशा परिस्थितीत ज्या जमिनींवर पेरणी झाली होती, त्या शेतकर्‍यांना सूट मिळाली, त्यामुळे ही बंदीही एकप्रकारे कुचकामी ठरली. पुढील हंगामात संधी नाही दुसरीकडे शेतकऱ्यांनाही नफ्यासाठी अफूची लागवड करायची आहे. इंडिया टुडेच्या अहवालात एका शेतकऱ्याने स्पष्टपणे सांगितले की, अनेक पटींनी फायदे असल्यामुळे शेतकरी अफूची लागवड करू इच्छितात. याशिवाय पुढील हंगामात अफूची लागवड होऊ दिली जाणार नसल्याची शक्यताही व्यक्त केली जात आहे. अमेरिका आणि इतर देशांच्या निर्बंधांमुळे अफगाणिस्तानकडे अफूच्या शेतीशिवाय पैसा कमावण्याचा दुसरा पर्याय नाही, असे अनेकांचे मत आहे. त्याच वेळी, तालिबानला आंतरराष्ट्रीय सहकार्य मिळविण्यासाठी अफूच्या लागवडीवर बंधने आणायची आहेत. अमेरिकन मीडिया रिपोर्ट्सही असेच काहीसे सांगत आहेत.

• First Published : May 10, 2022, 9:33 pm IST