कोविड-19 मुळे भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) च्या अनेक मोहिमा गेल्या वर्षी सुरू होऊ शकल्या नाहीत. त्यापैकी गगनयान (Gaganyaan) पहिले आणि चांद्रयान-3 (Chandryaan-3) प्रमुख आहेत. या वर्षी, त्याच्यासोबत अनेक बहुप्रतिक्षित मोहिमांवर काम सुरू केले जाईल, ज्याद्वारे जगभरात भारताचा झेंडा फडकवण्याची अपेक्षा आहे. भारताच्या पहिल्या प्रवाशाला अंतराळात नेण्याच्या मोहिमेच्या पहिल्या टप्प्यात गगनयान-1 चाचणी करणार आहे. त्याच वेळी, चांद्रयानमधील भारतीय रोव्हर चंद्राच्या पृष्ठभागावर धावेल.
सर्वांनाच नवीन वर्षाकडून (Year 2022) चांगल्या अपेक्षा असतील. यावर्षी भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था इस्रो (ISRO) देखील आपल्या अनेक मोहिमांवर काम करण्यासाठी सज्ज झाली आहे. या वर्षी गगनयान मोहीम, आदित्य एल1 आणि चांद्रयान 3 यासह अनेक मोठ्या मोहिमा भारतासाठी मोठी झेप ठरणार आहेत. (प्रतिकात्मक छायाचित्र: इस्रो)
अंतराळात (Space) पहिले भारतीय पोहोचणारे गगनयान (Gaganyaan) हे देशातील पहिले मिशन असेल. हवाई दलाच्या (IAF) पाच वैमानिकांची यासाठी निवड करण्यात आली असून, त्यापैकी एक ते तीन जणांना अवकाशात जाण्याची संधी मिळणार आहे. गगनयान हा भारताचा पहिला मानव अंतराळ उड्डाण कार्यक्रम असणार आहे. ही मोहीम तीन टप्प्यात पूर्ण केली जाणार आहे. तिसऱ्या टप्प्यात भारतीय अंतराळवीर सात दिवस अंतराळात राहणार आहेत. त्याचा पहिला टप्पा यावर्षी लॉन्च केला जाईल, ज्यामध्ये रिकाम्या अंतराळयानाची चाचणी घेतली जाईल. (फोटो @Gaganyaan_Isro)
दोन वर्षांपूर्वी चांद्रयान-2 (Chandrayaan-2) चंद्राच्या (Moon) दिशेने पाठवण्यात आले होते, ज्यामध्ये प्रोब, रोव्हर आणि लँडर एकाच वेळी प्रक्षेपित करण्यात आले होते. चांद्रयान-2 प्रोब चांगले काम करत आहे. परंतु. रोव्हरचे लँडिंग (Rover Landing) यशस्वी झाले नाही. इस्रो चांद्रयान-3 च्या माध्यमातून चंद्रावर रोव्हर पोहोचण्याच्या सर्व तयारीत गुंतले होते, परंतु कोविड-19 मुळे त्याचे प्रक्षेपण आतापर्यंत रखडले आहे. या वर्षाच्या तिसर्‍या तिमाहीतच, ISRO ते यशस्वीरित्या वितरित करण्याची तयारी करत आहे. (प्रतिकात्मक छायाचित्र: इस्रो)
इस्रोचे (ISRO) आदित्य L1 (Aditya L1) हे सूर्याच्या कोरोनाचा अभ्यास करण्यासाठी या वर्षी प्रक्षेपित होणारे पहिले भारतीय सौर कोरोनाग्राफ अंतराळ यान असेल. सात उपकरणांनी सुसज्ज, आदित्य एल1 सौर पृष्ठभागाच्या हालचालींचा तपशीलवार अभ्यास करेल. आदित्य-1 हे फक्त सौर प्रभामंडलाच्या अभ्यासासाठी तयार करण्यात आले होते. सूर्याचे बाह्यस्तर, जे डिस्कच्या (फोटोस्फियर) वर हजारो किमी पर्यंत विस्तारते, याला आभा म्हणतात. ही मोहीम अंतराळ क्षेत्रात भारताला जगातील अव्वल देशांमध्ये स्थापित करू शकते. (प्रतिकात्मक फोटो: शटरस्टॉक)
इस्रोचे स्मॉल (ISRO) सॅटेलाइट लॉन्च व्हेईकल (SSLV) विकसित करण्यात आले असून त्याच्या पहिल्या प्रक्षेपणाची तयारी सुरू आहे. या वर्षाच्या पहिल्या तिमाहीत ते लॉन्च केले जाईल. SSLV पृथ्वीच्या पृष्ठभागापासून 500 किमी अंतरावर असलेल्या निम्न-पृथ्वीच्या कक्षेत 500 किलो वजनाचे वस्तुमान सोडण्यास सक्षम असेल. लहान उपग्रह प्रक्षेपित करण्यास सक्षम असलेल्या एसएसएलव्हीची किंमत पीएसएलव्हीच्या केवळ 10 टक्के असल्याचे नोंदवले गेले. (प्रतिकात्मक छायाचित्र: इस्रो)
सध्या, इस्रोच्या कार्यक्रमांपैकी पहिला रिमोट इमेजिंग सॅटेलाइट (RISAT-1A) प्रक्षेपित करण्याची तयारी सुरू आहे. पुढील आठवड्यात 6 जानेवारीलाच याचं लॉन्च करण्याचे नियोजन आहे. त्याचे प्रक्षेपण हे इस्रोच्या मोहिमांमध्ये सर्वात मोठे प्राधान्य आहे. या रिमोट सेन्सिंग उपग्रहाचा (Remote sensing satellite) वापर भूप्रदेशांचे नकाशा तयार करण्यासाठी आणि जमीन, महासागर आणि पृष्ठभागाच्या पाण्याचे विश्लेषण करण्यासाठी केला जाईल. ते जमिनीतील ओलावा स्थितीचा देखील आढावा घेईल. हा त्याच्या वर्गाचा सहावा उपग्रह असेल. (प्रतिकात्मक छायाचित्र: इस्रो)