...जेव्हा भारतीय धोतर, साडी परिधान करून 'Nobel' घेण्यासाठी पोहोचले अभिजीत बनर्जी, एस्टर डफलो

भारतीय वंशाचे प्राध्यापक अभिजीत बॅनर्जी, एस्टर डफलो आणि मायकेल क्रॅमर यांना संयुक्तपणे स्वीडनमधील अर्थशास्त्रासाठी नोबेल पुरस्कार देण्यात आला. जगातील दारिद्र्य निर्मूलनासाठी आणि प्रयोगात्मक दृष्टिकोनासाठी या तिन्ही अर्थशास्त्रज्ञांची नोबेल पुरस्कारासाठी निवड करण्यात आली होती.

अभिजीत बॅनर्जी यांचा जन्म 1961 मध्ये मुंबई येथे झाला. त्याने हार्वर्ड विद्यापीठातून पीएचडी केली आहे. ते मॅसाच्युसेट्स इंस्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजीमध्ये अर्थशास्त्राचे प्राध्यापक आहेत.

1972मध्ये जन्मलेली डफॅलो ही सर्वात तरुण आणि दुसरी महिला असून तिला आर्थिक क्षेत्रातील हा प्रतिष्ठित पुरस्कार मिळाला आहे. हा सगळ्यात मोठ्या पुरस्काराला स्वीकारताना डफॅलो या भारतीय पोषाखात म्हणजे साडीमध्ये पाहायला मिळाल्या.

मायकेल क्रॅमर हे हॉवर्ड विद्यापीठात प्राध्यापक आहेत. या खास प्रसंगी अभिजीत बॅनर्जी यांनी मुंडू परिधान केले होते. धोतीसारखे परिधान केलेले मुंडू दक्षिण भारतातील पारंपारिक वस्त्र आहे. एस्टर डफॅलोने सन्मान सोहळ्यात साडी नेसली जी भारतीय महिलेची खास ओळख आहे. एस्टर डफॅलो ही अभिजीत बॅनर्जींची पत्नी आहे. या पुरस्कारासाठी दोघांची संयुक्त निवड झाली. अभिजीत बॅनर्जी हे जवाहरलाल विद्यापीठ, दिल्लीचे माजी विद्यार्थी आहेत.

अभिजीत बॅनर्जी, एस्टर डफॅलो आणि मायकेल क्रेमर यांची निवड ‘एलिव्हेटिंग ग्लोबल पॉव्हर्टी’ या प्रायोगिक दृष्टिकोनासाठी झाली आहे. नोबेल समितीने आपल्या निवेदनात म्हटले आहे की, हे संशोधन जागतिक दारिद्र्य रोखण्यात मदत करेल. यापूर्वी भारतीय वंशाच्या अमर्त्य सेन यांना अर्थशास्त्राचा नोबेल पुरस्कार देण्यात आला होता. 1998 मध्ये सेन यांना अर्थशास्त्राचा नोबेल पुरस्कार मिळाला.

या तिन्ही अर्थशास्त्रज्ञांनी नोबेल पुरस्कारात मिळालेली रक्कम आर्थिक संशोधनावर खर्च करण्याचा निर्णय घेतला आहे. बक्षिसाची रक्कम 'विकास अर्थशास्त्रातील रिसर्चसाठी व्हिसा फंडा'ला दिली जाईल. हॉवर्ड विद्यापीठ ही संस्था चालविते.

एस्टर डफॅलो म्हणाल्या की, 'लहानपणी मी मॅरी क्युरीबद्दल वाचले होते, तिने रेडियम खरेदीसाठी नोबेल पारितोषिक कसे खर्च केले, जेणेकरून संशोधन चालूच राहू शकेल. म्हणूनच आपण पुढच्या पिढीलाही पाठिंबा द्यायला हवा.'

तिघांना अंदाजे 916,000 डॉलर्स मिळाले आहेत, जे 2035 पर्यंत अर्थशास्त्राच्या संशोधनावर खर्च केले जातील. असोसिएटेड प्रेसने याबाबत माहिती दिली. 'वेस फंड फॉर रिसर्च इन डेव्हलपमेंट इकॉनॉमिक्स' 2012पासून काही अमेरिकन विद्यापीठांमध्ये अर्थशास्त्राच्या संशोधनात मदत करत आहे.