ऑटो चालकाला 25 कोटींचा जॅकपॉट! गरिबांना तारणारं केरळचं 'लॉटरी मॉडेल', कशी होते तिकीट विक्री?

अनूप या ऑटोचालकाने केरळमध्ये 25 कोटी रुपयांची बंपर लॉटरी जिंकली आहे. तुम्हाला माहिती नसेल पण लॉटरीच्या बाबतीत केरळ हे देशातील सर्वात लोकप्रिय राज्य आहे. देशातील पहिली लॉटरी 1967 मध्ये येथे सुरू झाली. तेव्हापासून ते सातत्याने सुरू आहे. तिथले सरकार ही लॉटरी चालवते. यासाठी संचालनालय असून मोठा कर्मचारी वर्ग आहे. अनूपने जी 25 कोटींची लॉटरी जिंकली, त्याचे तिकीट किती होते आणि लॉटरी कशी विकली जाते, हे जाणून घेऊ.

या योजनेमागे केरळचे तत्कालीन अर्थमंत्री पी.के.कुंजू साहिब यांचा हात आहे. 1967 त्यांना वाटले होते की, राज्यात लॉटरी सुरू झाली तर राज्य सरकारला नॉन-टॅक्सच्या स्वरूपात मोठा महसूल तर मिळेलच, पण गरिबीशी संबंधित अनेक योजना यातून चालवता येतील. सध्या, केरळमधील लॉटरीच्या विक्रीतून मिळणाऱ्या राज्याच्या गैर-कर महसूलापैकी 81.32 टक्के रक्कम लॉटरींमधून येते. अनुपने खरेदी केलेले बंपर तिकीट ही राज्यातील सर्वात मोठी वार्षिक लॉटरी आहे. यासाठी एक तिकीट 500 रुपयांना उपलब्ध आहे. आता आम्ही तुम्हाला सांगणार आहोत की दरवर्षी या बंपर वार्षिक लॉटरीची किती तिकिटे विकली जातात.

केरळमध्ये यावर्षी या बंपर वार्षिक लॉटरीची 66.5 लाख तिकिटे विकली गेली. गेल्या वर्षी त्याची 54 लाख तिकिटे विकली गेली होती. एजंटला 500 रुपयांच्या तिकिटावर 25 टक्के कमिशन मिळते. केरळ सरकार अनेक प्रकारच्या लॉटरी योजना चालवते.

केरळ सरकार दर आठवड्याला 7 साप्ताहिक तिकिटांची सोडत काढते. त्यांची किंमत 75 लाख ते एक कोटी रुपयांपर्यंत आहे. त्याची किंमत 10 रुपये आहे. त्यामुळे दरवर्षी त्याची 6 बंपर तिकिटे असतात, ज्याची सर्वोच्च किंमत 6 कोटी ते 25 कोटींपर्यंत असते. त्याचे तिकीट 100 रुपये 500 रुपये आहे. केरळ सरकारच्या लॉटरी योजना कल्याणकारी योजनेशी अशा प्रकारे जोडल्या जातात की तुम्हालाही आश्चर्य वाटेल. यामध्ये जीएसटीच्या माध्यमातून येणारा पैसा, ज्येष्ठ नागरिकांसाठी कल्याणकारी योजना चालवल्या जातात, त्यानंतर लॉटरीतून मिळालेल्या पैशातून गरीबांच्या रुग्णालयांचा आणि गंभीर आजारांचा खर्च सरकार पूर्णपणे उचलते. याशिवाय या लॉटरी तिकिटांच्या बक्षीसाने दारिद्र्यरेषेवर जाणाऱ्या शेकडो लोकांना एक वेगळा फायदा होतो. केरळमध्ये लॉटरी इतकी यशस्वी होत असताना इतर अनेक राज्यांमध्ये त्यावर बंदी का घालण्यात आली हा एक मोठा प्रश्न असू शकतो.

देशातील केवळ 13 राज्यांमध्ये कागदी लॉटरी तेथील राज्य सरकारे चालवतात. लॉटरी हा राज्याचा विषय आहे. अनेक राज्यांमध्ये त्यावर बंदी आहे. कारण ते याला जुगार मानतात. केंद्रशासित प्रदेशांमध्येही यावर बंदी आहे. देशात अधिकृत ऑनलाइन लॉटरी नाही.

आसाम, अरुणाचल प्रदेश, गोवा, केरळ, मध्य प्रदेश, महाराष्ट्र, मणिपूर, मेघालय, मिझोराम, नागालँड, पंजाब, पश्चिम बंगाल आणि सिक्कीम या 13 राज्यांमध्ये लॉटरी चालतात. या राज्यांमध्ये लॉटरीची तिकिटे 1 रुपयांपासून 500 रुपयांपर्यंत विकली जातात. आणि आठवडा ते महिना आणि वार्षिक योजनांमध्ये लकी ड्रॉ काढले जाते. केरळमध्ये दररोज 90 लाख लॉटरीची तिकिटे विकली जातात.