या वर्षी शोध लागलेल्या 5 अनोख्या डायनासोरबद्दल माहित आहे का?
डायनासोरसारखे (Dinosaurs) प्राचीन प्राणी जगात सर्वात लोकप्रिय आहेत. आपल्या शास्त्रज्ञांना जीवाश्मांच्या (Fossils) अभ्यासातून त्यांच्याबद्दल माहिती मिळत असते. दरवर्षी डायनासोरच्या नवीन प्रजातींची (Species) माहिती मिळते. यावर्षी देखील काही अनोखे डायनासोर सापडले आहेत, ज्यामुळे या प्राण्यांच्या राहणीमानाबद्दल आणि त्यांच्या कालखंडाबद्दल अधिक माहिती मिळाली आहे.
वर्ष 2021 मध्ये डायनासोरच्या (Dinosaur) 42 नवीन प्रजातींचा (Species) शोध लागला. जीवाश्मांपासून (Fossils) केलेले अनेक शोध वादग्रस्त ठरले, काहींनी लोकांना धक्कादायक माहिती दिली, तर काहींनी अनेक माहितीची स्पष्टताही दिली. असे असले तरी डायनासोरच्या बाबतीत अनेक शोध दीर्घकाळ स्मरणात राहतील. काही नवीन शोध येणाऱ्या काळात नवीन दिशा देणारे ठरतील असे होते. अर्थात, कोविड-19 महामारीचा संशोधकांच्या गतीवर नक्कीच परिणाम झाला. या वर्षीच्या शोधांची मनोरंजक गोष्ट म्हणजे या वर्षी लोकांनी जगातील सर्वात लांब डायनासोरची लांबीची शर्यत देखील पाहिली. (फाइल फोटो)
या वर्षी नोव्हेंबरमध्ये सर्वात लांब डायनासोरच्या (Dinosaurs) शर्यतीत सुपरसॉरसचा (Supersaurus) विक्रम सर्वात मोठा होता. या 39 मीटर लांबीच्या डायनासोरची लांबी 42 मीटरपर्यंत असण्याची शक्यता आहे. सोसायटी ऑफ व्हर्टेब्रेट पॅलिओन्टोलॉजी (Palaeontology) वार्षिक परिषदेत सादर केलेल्या अभ्यासात सुपरसॉरसची ही नवीन लांबी नोंदवण्यात आली. त्यांची लांब मान आणि लांब शेपूट ही त्यांची खासियत होती. 1972 मध्ये प्रथम सापडलेला सुपरसॉरस हा पहिला शाकाहारी प्राणी होता ज्याची लांबी 34 मीटर आहे. या वर्षी त्यांच्या लांबीबद्दल अधिक तपशील मिळाले. (फोटो: LadyofHats via Wikimedia Commons)
आजच्या उत्तर चीन आणि मंगोलियामध्ये 7 कोटी वर्षे जुनं एक जीवाश्म (Fossil) मिळालं. येथील वाळवंटात एक सडपातळ आणि लांब डायनासोर (Dinosaur) राहत होता. रात्री पाहण्याच्या आणि ऐकण्याच्या क्षमतेमुळे तो लहान असूनही निशाचर शिकारी (nocturnal predator) झाला. या प्राण्याचे नाव शुवुआ डेजर्टी ठेवण्यात आलंय. त्याच्या जीवाश्म हाडांच्या अभ्यासात या प्राण्याच्या डोळ्याच्या बाहुलीजवळ हाडांची एक अंगठी सापडली आणि कवटीत एक हाडाची नळी सापडली, जी या डायनासोरच्या ऐकण्याच्या अवयवाची माहिती देते. या डायनासोरची दृष्टी आणि ऐकण्याची क्षमता आश्चर्यकारक आहे. (फोटो: Offy via Wikimedia Commons)
डायनासोरमध्ये टी रेक्स हा सर्वात धोकादायक मानला जातो. पण 9 कोटी वर्षांपूर्वी डायनासोरच्या युगात टी रेक्सपेक्षाही धोकादायक डायनासोर होता, जो त्याच्या काळातील अन्नसाखळीत (Food Chain) टी रेक्सच्याही पुढे होता. हा डायनासोर आजच्या उझबेकिस्तानच्या भागात सापडला होता, ज्याचे दात शार्कच्या दातासारखे तीक्ष्ण होते. आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे हे डायनासोर टी रेक्सपेक्षा कितीतरी पटीने मोठे आणि वजनदार होते. संशोधकांनी या डायनासोरला Ulughbegsaurus uzbekistanensis असे नाव दिले आहे. जो कार्कारोडोंटोसॉर कुटुंबातील एक जीव होता. (फोटो: Wikimedia Commons _Franko Fonseca from Redondo Beach)
या वर्षी जपानमध्ये (Japan) डायनासोरच्या हॅड्रोसॉर कुटुंबाचा शोध लागला. हा शोधच धक्कादायक आहे कारण जपानमध्ये डायनासोरचे जीवाश्म सापडत नाहीत. शास्त्रज्ञांनी या प्रजातीला यामाटोसॉरस (Yamatosaurus) इझानागी असे नाव दिले आहे. त्याचे जीवाश्म 2004 मध्ये जपानमधील एका लहान बेटाच्या दक्षिणेकडील किनारपट्टीवर सापडले होते. या जीवाश्माच्या माहितीमुळे डायनासोर कुटुंबाच्या वंशवृक्षाची माहिती वाढली आहे. यासह हेड्रोसॉरचे विस्थापन स्वरूप ओळखण्यासाठी तज्ञांना मदत होणार आहे. (फोटो: Masato Hattori via Wikimedia Commons)
उडणाऱ्या प्राण्यांमध्ये विशाल टेरोसॉरचे नाव राक्षस डायनासोरच्या श्रेणीत येते. यापैकी 40 फूट पंख असलेला टेरोसॉर क्वेत्झाल्कोएटलस (Pterosaur Quetzalcoatlus) हा सर्वात मोठा मानला जातो. नवीन संशोधनात या महाकाय प्राण्यांबद्दल असे आढळून आले आहे की ते हवेत किमान 8 फूट उडी मारत होते. आज वाळवंट असलेल्या या भागातील हिरव्यागार जंगलात 7 कोटी वर्षांपूर्वी या प्राण्याचं येथे वास्तव्य होतं. (प्रतिकात्मक फोटो: शटरस्टॉक)