Vladimir Lenin | लेनिन यांचे 98 वर्षांपूर्वी झालं होतं निधन, आतापर्यंत मृतदेह का केला जतन?
Death Anniversay Lenin : 21 जानेवारी 1924 रोजी रशियन क्रांतीचे महान नेते व्लादिमीर लेनिन यांचे स्ट्रोकने निधन झाले. त्यांच्या मृत्यूला 100 वर्षे पूर्ण होण्यासाठी फक्त दोन वर्ष उरलं आहे. पण त्यांचा मृतदेह बराच काळ लेनिनग्राडमध्ये ठेवण्यात आला आहे. त्याच्यावर अंत्यसंस्कार करण्यात आले नाहीत. त्यांचा मृतदेह आजतागायत ठेवण्यात आला असून अंत्यसंस्कार केले जात नाहीत, यामागेही एक कारण आहे.
21 जानेवारी 1924 रोजी महान रशियन नेते व्लादिमीर लेनिन यांचे दीर्घ आजारानंतर हृदयविकाराच्या झटक्याने निधन झाले. त्यांच्या मृत्यूनंतर त्यांचे पार्थिव सार्वजनिक दर्शनासाठी ठेवण्यात आले होते. पार्थिव काही दिवस जनतेच्या दर्शनासाठी ठेवण्यात येईल, अशी योजना होती. मग त्यांचे दफन केले जाणार होते, पण असे झाले नाही. 97 वर्षांपूर्वी मरण पावलेल्या लेनिन यांचा मृतदेह आजही रशियातील लेनिनग्राडमध्ये ठेवण्यात आला आहे. रशियाने त्यांचे शरीर खास तंत्रज्ञानाने जतन केले आहे.
सुरुवातीला लेनिनचे पार्थिव थंड वातावरणात दफन करायचे होते. मात्र, जेव्हा त्या परिस्थितीत मृतदेह सुरक्षित राहिला, तेव्हा तत्कालीन सोव्हिएत शासक स्टॅलिनने त्यांना दफन करण्याचा आपला हेतू बदलला. वास्तविक, लेनिनची पत्नी नेजड्का क्रुप्स्कायाला तिच्या पतीला पुरले जावे अशी इच्छा होती, तरीही स्टॅलिनने तिचे ऐकले नाही. नंतर लेनिनच्या मृत शरीरातून त्यांचा मेंदू बाहेर काढून त्यांना कोणत्या आजारांनी ग्रासले आहे हे देखील पाहिले गेले.
असे म्हटले जाते की मॉस्कोमध्ये एक संस्था आहे, जी जैवरासायनिक पद्धतीने यावर काम करत आहे. पाच ते सहा लोकांचा एक मुख्य गट आहे, जो लेनिनचे शरीर चांगले ठेवण्यावर काम करतो, यात बायोकेमिस्ट आणि सर्जन तसेच कीटकशास्त्रज्ञ, म्हणजे शरीराच्या अंतर्गत संरचनेतील तज्ञांचा समावेश आहे, त्यांना मेसोलियम ग्रुप म्हणतात. लेनिन यांचा मृतदेह नेहमी चांगल्या स्थितीत असावा ही जबाबदारी त्यांच्यावर आहे. हेच तज्ञ जगातील आणखी तीन मोठ्या नेत्यांचे पार्थिव जतन करण्यासाठी सल्ला देण्याचे काम करतात. यात व्हिएतनामी नेते हो ची मिन्ह, उत्तर कोरियाचे राष्ट्रपिता किम II आणि किम जोंग इल यांचा समावेश आहे.
या पद्धतींमध्ये जतन केलेल्या मृतदेहाच्या भौतिक स्वरूपाची काळजी घेतली जाते, त्याचे स्वरूप, आकार, वजन, रंग, लवचिकता आणि हातपायाच्या मऊपणाची काळजी घेतली जाते. यात मृतदेह मूळ रुपातच राहावा असे काही नाही. या प्रक्रियेमध्ये क्वासिबायोलॉजिकल सायन्सचा वापर केला जातो, जो इतर एम्बॅलिंग पद्धतींपेक्षा वेगळा आहे. यामध्ये ते कधी कधी काही भागांची त्वचा प्लास्टिक किंवा इतर पदार्थांनी बदलतात. त्यामुळे जुन्या काळाच्या तुलनेत मृतदेह बदलत राहतो. हे जुन्या ममीफिकेशनपेक्षा वेगळे आहे, ज्यामध्ये शरीरावर एकदा लेपन लावून सोडले जाते आणि शरीर काळानुसार बदलत राहते.
जानेवारी 1924 मध्ये लेनिनचा मृत्यू झाला, जेव्हा सोव्हिएत युनियनच्या सर्व नेत्यांनी ठराविक वेळेनंतर त्यांचे पार्थिव जतन करण्यास विरोध केला. ते सार्वजनिक प्रदर्शनासाठी ठेवू इच्छित नव्हते. पण दोन महिने लेनिनचे पार्थिव पाहण्यासाठी रेड स्क्वेअरवर गर्दी जमल्याने सोव्हिएत नेत्यांना त्यांचा मृतदेह दीर्घ काळासाठी जतन करण्याचा निर्णय घ्यावा लागला.
त्यानंतर त्यांनी दोन रशियन शरीर रचना तज्ञ, व्लादिमीर व्होरोबिएव्ह आणि बायोकेमिस्ट बोरिस जबर्स्की यांची निवड केली. सुरुवातीला मृतदेहावर लावलेले लेप मार्च ते जुलै 1924 पर्यंत चालला. वास्तविक, डॉक्टरांनी लेनिनच्या मृतदेहाचे शवविच्छेदन केले तेव्हा शरीराच्या अनेक रक्तवाहिन्या आणि नाकपुड्या कापल्या गेल्या त्यामुळे अडचणीही येत होत्या. असे झाले नसते तर शरीराची अंतर्गत प्रवाह व्यवस्था अबाधित राहिली असती.
त्यानंतर लेनिन लॅबच्या संशोधकांनी सूक्ष्म-इंजेक्शन तंत्र विकसित केले, ज्याच्या एका डोसने द्रव शरीराच्या विशिष्ट भागांमध्ये वाहू लागतो, विशेषत: ज्या ठिकाणी आंतरीक काप घेण्यात गेले आहे. लेनिनच्या शरीराच्या वर एक अतिशय पातळ रबर सूट बनविला गेला आहे, जो सार्वजनिक प्रदर्शनादरम्यान ते नेहमी परिधान केलेला दिसतात. आता या पार्थिव शरीराचा लेप वर्षातून एकदाच केला जातो. त्यानंतर अनेक प्रक्रियांमधून जावे लागते. प्रत्येक प्रक्रियेस अर्धा महिना लागतो.
लेनिन यांच्या पार्थिवाला ज्या पद्धतीने जतन करण्यात येत आहे, हा सोव्हिएत युनियन आणि नंतर रशियाच्या वैज्ञानिक पद्धतींचा चमत्कार आहे. मात्र, यावर रशिया दरवर्षी मोठ्या प्रमाणात खर्च करतो. लेनिन जिवंत असते तर किती वर्षांचे असते हे तुम्हाला माहीत आहे का? उत्तर 149 वर्षे आहे. म्हणजे 150 वर्षांपेक्षा फक्त एक वर्ष कमी. वास्तविक त्यांचे हे शरीर आता तेवढ्याच वयाचे झाले आहे.
हे लेनिन संग्रहालय आहे, ज्यामध्ये रशियन नेत्याचा मृतदेह 97 वर्षांपासून ठेवण्यात आला आहे. आता रशियामध्ये लेनिनच्या 100 व्या पुण्यतिथीला त्यांचे पार्थिव पूर्ण राष्ट्रीय सन्मानाने दफन करण्यात यावे, अशी मागणी जोर धरू लागली आहे. खरं तर, रशियाला हा मृतदेह जतन करण्यासाठी खूप पैसा खर्च करावा लागतो, जो सतत वाढत आहे, सुरक्षेपासून ते देखभाल आणि शास्त्रज्ञांचा खर्च आणि त्यावर कार्यरत असलेल्या विशेष टीमचा पगार इत्यादी.