मधुमेहापासून डोळ्यांचे रक्षण करा

हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी प्रणाली, मूत्रपिंड, खालचे अवयव आणि अर्थातच डोळे1. डायबेटिक रेटिनोपॅथी हा मधुमेहाशी संबंधित एक सामान्य विकार आहे ज्यामध्ये डोळ्यांना पुरवठा करणार्‍या रक्तवाहिन्या (विशेषतः डोळयातील पडदा) ब्लॉक होतात किंवा गळती होतात किंवा फुटतात3. 

जगभरातील 20-70 वयोगटातील अंधत्वासाठी डायबेटिक रेटिनोपॅथी हे प्रमुख कारण आहे हे जाणून तुम्हाला आश्चर्य वाटू नये1. खरं तर, भारतात, 2025 पर्यंत मधुमेह असलेल्या सर्व व्यक्तींपैकी अंदाजे एक-पंचमांश ते एक तृतीयांश (57 दशलक्ष) रेटिनोपॅथी असेल. त्यापैकी, मधुमेह असलेल्या अंदाजे 5.7 दशलक्ष लोकांना गंभीर रेटिनोपॅथी असेल आणि दृष्टी टिकवून ठेवण्यासाठी त्यांना लेसर किंवा शस्त्रक्रिया हस्तक्षेप आवश्यक असेल2.

100% टाळता येण्याजोग्या विकारासाठी ही एक मोठी संख्या आहे. हीच चांगली बातमी आहे. वाईट बातमी अशी आहे की डायबेटिक रेटिनोपॅथी सुरुवातीच्या टप्प्यात लक्षणे नसलेली असते, आणि ती फक्त मधुमेह असलेल्या लोकांनाच होत नाही तर प्री-डायबेटिक श्रेणीतील लोकांनाही होते. खरोखरच वाईट बातमी अशी आहे की डायबेटिक रेटिनोपॅथीबद्दल जागरूकता खूपच कमी आहे - तमिळनाडू2, 2013 मधील एका अभ्यासानुसार, फक्त 29% लोकांना हे माहित होते की त्यांच्या डोळ्यांची नियमित तपासणी करणे आवश्यक आहे. तथापि, जागरूकता ही अशी गोष्ट आहे जी आपण निराकरण करू शकतो.

Network18 ने या विशिष्ट उद्देशासाठी नोव्हार्टिसच्या सहकार्याने 'Netra Suraksha' - India Against Diabetes initiative, लाँच केले आहे. हा उपक्रम वैद्यकीय समुदाय, थिंक टँक आणि धोरण निर्मात्यांना एकत्र आणतो आणि वास्तविक जगातील उपाय कृतीत आणतो ज्यामुळे डायबेटिक रेटिनोपॅथीचा धोका असलेल्या लोकांना मदत होईल. मोहिमेदरम्यान, Network18 डायबेटिक रेटिनोपॅथीचे निदान, प्रतिबंध आणि उपचार यावर लक्ष केंद्रित केलेल्या गोलमेज चर्चांची मालिका प्रसारित करेल. या चर्चा, स्पष्टीकरण देणारे व्हिडीओ आणि लेखांद्वारे माहिती मिळवून, Network18 ला आशा आहे की ज्यांना डायबेटिक रेटिनोपॅथी होण्याची शक्यता आहे अशा लोकांना या भीतीदायक, तरीही पूर्णपणे टाळता येण्याजोग्या त्रासापासून स्वतःचे संरक्षण करण्यात मदत होईल.

मग आपण काय शोधायचे? नुकत्याच झालेल्या गोलमेज चर्चेत, डॉ. मनीषा अग्रवाल, संयुक्त सचिव, रेटिना सोसायटी ऑफ इंडिया, यांनी नमूद केले की सुरुवातीच्या लक्षणांपैकी एक म्हणजे वाचण्यात सतत अडचण येणे, जी चष्मा बदलूनही दूर होत नाही. दृष्टी अंधुक राहते. हे एक प्रारंभिक चिन्ह आहे जे हलके घेतले जाऊ नये. दुर्लक्ष केल्यास, लक्षणे दृष्टीच्या क्षेत्रामध्ये काळ्या किंवा लाल ठिपक्यांच्या क्लाउड्समध्ये वाढू शकतात किंवा डोळ्यातील रक्तस्त्रावामुळे अचानक ब्लॅकआउट होऊ शकतात. 

मद्रास डायबिटीज रिसर्च फाउंडेशनचे अध्यक्ष डॉक्टर व्ही मोहन यांनी मधुमेही किंवा प्री-डायबेटिक श्रेणीत असलेल्या प्रत्येकासाठी वार्षिक नेत्र तपासणी (विद्यार्थी विस्तारासह) करण्याची शिफारस केली आहे. हा विकार सुरुवातीच्या टप्प्यात पूर्णपणे लक्षणे नसलेला असल्याने, डायबेटिक रेटिनोपॅथी आढळली नसली तरीही दरवर्षी चाचणीची पुनरावृत्ती करण्याची शिफारस करतो. त्यांनी विशेषत: मधुमेह असलेल्या लोकांना ही चाचणी घेण्याचा इशारा दिला - बहुतेकदा, मधुमेह केंद्रांमध्ये नेत्रतज्ज्ञ नसतात.

डॉ. बंशी साबू, मुख्य मधुमेहतज्ज्ञ आणि डायबेटिस केअर अँड हार्मोन क्लिनिक (अहमदाबाद) चे चेअरपर्सन 30 व्या वर्षी स्क्रीनिंग सुरू करण्याची शिफारस करतात, कारण भारतीयांना ज्या वयात मधुमेह होत आहे ते देखील कमी होत आहे. तो एक अतिशय महत्त्वाचा मुद्दा मांडतो: डायबेटिक रेटिनोपॅथी अपरिवर्तनीय आहे. एकदा पकडल्यानंतर, तथापि, ते व्यवस्थापित केले जाऊ शकते आणि विकाराची प्रगती रोखली जाऊ शकते.

एकंदरीत, एकमत असा आहे की जेव्हा डायबेटिक रेटिनोपॅथी लवकर पकडली जाते तेव्हा सर्वोत्तम परिणाम होतात. या विकाराचे लक्षण नसलेले स्वरूप पाहता, त्याला लवकर पकडण्याचा एकमेव मार्ग म्हणजे नियमित तपासणी.

तुम्ही इथेच आलात. तुम्ही मधुमेहाचे रुग्ण नसले तरीही, ऑनलाइन Diabetic Retinopathy Self Check Up घ्या. मग, तुमच्या जीवनातील लोकांनाही तसे करण्यास उद्युक्त करा. ज्यांच्या रक्ताच्या चाचण्या त्यांना मधुमेही किंवा प्री-मधुमेहाच्या श्रेणीत ठेवतात, त्यांना त्यांच्या नेत्रतज्ज्ञांना भेट देण्यास सांगा, एका साध्या, वेदनारहित नेत्रतपासणीसाठी, ज्याला एक तासापेक्षा कमी वेळ लागतो, ते पूर्ण करणे सुरू करा. हे कौटुंबिक प्रकरण बनवा आणि चाचणीला आपण विसरण्याची शक्यता नसलेल्या तारखेसह समक्रमित करा आणि नंतर दरवर्षी त्याची पुनरावृत्ती करा.

आपल्या आहारात, आपल्या वातावरणात आणि जीवनशैलीत बदल होत असल्याने, मधुमेह मोठ्या प्रमाणात सामान्य होत आहे. खरं तर, भारतात 43.9 दशलक्ष लोक मधुमेहाचे निदान झालेले रुग्ण आहेत1. तुमची दृष्टी ही एक मौल्यवान गोष्ट आहे आणि त्यासाठी तुमचे लक्ष आणि काळजी आवश्यक आहे. लक्षणे येण्याची वाट पाहू नका - दृष्टी समस्यांमुळे होणारा व्यत्यय तुमच्या कुटुंबाला आणि सपोर्ट सिस्टीमला बाहेरून तरंगतो. 

Netra Suraksha initiative बद्दल अधिक अद्यतनांसाठी News18.com ला फॉलो करा आणि डायबेटिक रेटिनोपॅथी विरुद्धच्या भारताच्या लढ्यात स्वतःला सामील करण्याची तयारी करा. 

1. IDF Atlas, International Diabetes Federation, 9th edition, 2019
2. Balasubramaniyan N, Ganesh KS, Ramesh BK, Subitha L. Awareness and practices on eye effects among people with diabetes in rural Tamil Nadu, India. Afri Health Sci. 2016;16(1): 210-217.
3. https://www.nei.nih.gov/learn-about-eye-health/eye-conditions-and-diseases/diabetic-retinopathy 10 Dec, 2021