भविष्यात मानवासाठी धोक्याची घंटा! सायबेरियन टुंड्रा प्रदेश पूर्णपणे नष्ट होणार? हे आहे कारण

नवी दिल्ली, 1 जून : हवामान बदल (Climate Change) आणि ग्लोबल वार्मिंगमुळे (Global Warming) पृथ्वीवर वेगाने बदल होत आहेत. मात्र, हे बदल किती काळ प्रभावी होतील आणि कोणते हवामान घटक पूर्णपणे काढून टाकले जातील याचे मूल्यांकन केले गेले नाही. हवामान बदलाचा मोठा प्रभाव पाहणाऱ्या भागात आर्क्टिकचाही समावेश आहे. सायबेरियाच्या जंगलांची वृक्षरेषा देखील सतत परंतु हळूहळू उत्तरेकडे सरकत आहे. एका नवीन अभ्यासात असे आढळून आले आहे की जर सतत प्रयत्न केले गेले नाहीत तर या सहस्राब्दीच्या मध्यापर्यंत संपूर्ण सायबेरियन टुंड्रा (Siberian Tundra) नष्ट होईल. केवळ 30 टक्के प्रयत्न टुंड्रा हवामान क्षेत्र हे वनस्पती आणि वन्यजीवांनी समृद्ध असलेले विशेष क्षेत्र आहे. आल्फ्रेड वेगेनर इन्स्टिट्यूटच्या तज्ञांनी एक संगणक सिम्युलेशन तयार केले आहे जे दर्शविते की आपण हवामान बदलाचे टुंड्रावर होणारे परिणाम रोखण्यासाठी सतत प्रयत्न केले तरीही आपण या सहस्राब्दीच्या मध्यापर्यंत केवळ 30 टक्के सायबेरियन टुंड्रा वाचवू शकू. पूर्णपणे गायब होऊ शकते या अभ्यासात असेही सांगण्यात आले आहे की, जर आपण प्रतिबंधात्मक उपाययोजना केल्या नाहीत तर हा संपूर्ण अधिवास पूर्णपणे नाहीसा होऊ शकतो. या अभ्यासाचे निष्कर्ष नुकतेच eLife या जर्नलमध्ये प्रकाशित झाले आहेत. आज हवामान बदलाचे परिणाम विशेषतः सायबेरिया, टुंड्रा आणि आर्क्टिकमध्ये दिसून येतात. उत्सर्जन नियंत्रित पण.. गेल्या 50 वर्षांत, उत्तरेकडील उच्च अक्षांशांचे सरासरी तापमान इतर कोणत्याही ठिकाणापेक्षा दोन अंश सेल्सिअसने वाढले आहे आणि ही प्रवृत्ती कायम राहील. जरी हरितगृह वायू उत्सर्जन कमी करण्यासाठी उत्सर्जन परिदृश्य RCP2.6 सारख्या महत्त्वाकांक्षी उपायांचा अवलंब केला गेला, तरीही ते या शतकाच्या अखेरीस केवळ दोन अंशांपेक्षा कमी तापमान राखण्यास सक्षम असेल.

World Milk Day 2022: डेअरी उद्योगासमोर 'हे' आहे सर्वात मोठं आव्हान, नाहीतर शोधावा लागेल वेगळा पर्याय

उत्तरेकडील उच्च अक्षांशांमध्ये जोरदार प्रभाव 2100 पर्यंत, उत्सर्जन जास्त राहिल्यास, मॉडेल-आधारित अंदाजानुसार आर्क्टिकमध्ये सरासरी उन्हाळ्याच्या तापमानात 14 °C ची नाट्यमय वाढ दिसून येईल. संशोधकांचा असा विश्वास आहे की सध्याच्या आणि भविष्यातील तापमानवाढीमुळे आर्क्टिक महासागर आणि समुद्राच्या बर्फावर गंभीर परिणाम होतील. मात्र यासोबतच जमिनीच्या पर्यावरणातही मोठे बदल होणार आहेत. जंगले झपाट्याने कमी होऊ लागतील सायबेरिया आणि उत्तर अमेरिकेत पसरलेली टुंड्रा जंगले मोठ्या प्रमाणात कमी होतील. कारण, या जंगलांची वृक्षरेषा आधीच बदलू लागली आहे आणि भविष्यात उत्तरेकडे अधिक वेगाने सरकणार आहे. सर्वात वाईट म्हणजे, या सहस्राब्दीच्या मध्यापर्यंत ते पूर्णपणे नाहीसेही होऊ शकतात. संशोधकांनी रशियाच्या ईशान्येकडील टुंड्रा प्रदेशात त्यांच्या अभ्यासाच्या प्रक्रियेचे अनुकरण केले. एक प्रमुख प्रश्न या अभ्यासात संशोधकांनी ज्या मुख्य प्रश्नावर लक्ष केंद्रित केले होते तो म्हणजे टुंड्राच्या वनस्पती आणि जीवजंतू तसेच स्थानिक लोकांचे पर्यावरणाशी असलेले सांस्कृतिक संबंध जतन करण्यासाठी मानवाने कोणत्या प्रकारचे उत्सर्जन मार्ग स्वीकारले. 5 टक्के टुंड्रा वनस्पती नष्ट होण्याच्या धोक्यात आहे आणि ती फक्त आर्क्टिकमध्ये आढळते. या अभ्यासात असे आढळून आले आहे की, प्रथम ग्लोबल वॉर्मिंगनुसार वनस्पती बदलू शकणार नाही, ती वेगाने संपुष्टात येईल. पण नंतर तुम्हाला त्यात सुधारणा दिसू लागेल. सहस्राब्दीच्या मध्यापर्यंत, त्याचा वाटा फक्त 6 टक्के कमी होईल आणि जर हरितगृह उत्सर्जन योग्यरित्या नियंत्रित केले गेले तर ही टक्केवारी 30 टक्क्यांपर्यंत वाढेल. अशा टुंड्राच्या वन्यजीवांनाही अनेक अस्तित्त्वात्मक धोक्यांचा सामना करावा लागेल हे वेगळे सांगण्याची गरज नाही.